بدخشان؛ ولایتی با ۱۵۰ نوع گیاه طبی با ارزش

هفته‌نامه‌ی دهقان / مهرداد احمدی
بدخشان در شمال‌شرق کشور، از دوردست‌ترین ولایت‌های کوهستانی است. این ولایت با کشورهای چین، تاجکیستان و پاکستان مرز مشترک دارد.
بدخشان، ولایت پُرنفوس و دارای بیش‌ترین ولسوالی در سطح کشور است. بدخشان با آنکه جمعیت بیشتری را در مقایسه با برخی از ولایت‌های دیگر در خود جای داده است، اما به دلیل کوهستانی بودنش دارای زمین‌های زراعتی آبی کم‌تر است. هرچند زمین‌های زراعتی آبی در بدخشان محدود است، اما وجود گیاهان مختلف طبی، حیوانات وحشی نادر به ویژه پلنگ برفی، آهوی مارکوپولو و برخی پرنده‌گانی که در دیگر ولایات کم‌تر به چشم می‌خورند، چراگاه‌های وسیع و معادن مختلف از جمله لاجورد، منابعی اند که بدخشان را نسبت به دیگر ولایات متفاوت می‌سازد.
ولایت بدخشان، آب‌وهوای مناسب برای رشد باغداری، زراعت للمی و گیاهان طبی با ارزش دارد. در بخش‌های باغداری، مالداری و زراعتی طی سال‌های اخیر در این ولایت فعالیت‌های نسبتاً مناسبی صورت گرفته است، اما در زمینه رشد و پرورش گیاهان طبی که از فرصت‌های مناسب برای بهبود اقتصاد محلی و ملی به شمار می‌رود، فعالیت چندانی صورت نگرفته است.
سید معین‌الدین رییس زراعت، آبیاری و مالداری ولایت بدخشان، از گیاهان طبی این ولایت به عنوان «سرمایه‌ آینده» نام می‌برَد و می‌گوید که در این ولایت بیش از ۱۵۰ نوع گیاه طبی رشد می‌کند اما تاکنون روی این بخش تحقیق و سرمایه‌گذاری نشده است. او گفت: «بدخشان اقلیم خوب و مساعد برای رشد و پرورش میوه‌جات، به ویژه برای چهارمغز، گیلاس، آلوبالو، زردآلو، سیب و ناک و امثال این‌ها دارد و در اکثر ولسوالی‌ها توسط پروژه ملی باغداری و مالداری ترویج هم شده است. اما، یک بخش دیگر که بالایش هیچ کاری نشده و سرمایه‌ی بسیار خوب در آینده است، نباتات طبی است. ما در ولسوالی‌های مرزی و اکثر کوه‌های بدخشان ۱۵۰ نوع نبات طبی داریم که تا حال در باره این‌ها مطالعه‌ی صورت نگرفته و تنها کمی فعالیت‌هایی برای گسترش و رشد گیاهان طبی هنگ و زیره شده و در دیگر بخش‌ها مطالعه‌ی صورت نگرفته است.»
زیره ولایت بدخشان، شهرت خاصی دارد و عمده‌ترین تحفه‌ی سفر به بدخشان، زیره این ولایت است.
سید معین‌الدین هم‌چنین گفت: «هر نبات طبی محل پرورش خاص خود را دارد و برخی گیاهان طبی در این ولایت وجود دارند که در دیگر ولایات نیستند. اما، کوه‌های بدخشان برای پرورش نباتات طبی مساعد است.»
رییس اداره زراعت، آبیاری و مالداری ولایت بدخشان افزود که او قبلاً درخواستی مبنی بر اعزام یک تیم تخنیکی و تحقیقی به بدخشان، به وزارت زراعت ارایه کرده بود تا روی گیاهان طبی این ولایت تحقیق شود. سید معین‌الدین گفت که به این درخواست توجهی صورت نگرفت.
ولایت بدخشان دارای حیات وحش منحصر به ‌فرد است. به گفته‌ رییس اداره زراعت این ولایت، توجه به حیات وحش این ولایت و پارک ملی واخان، دیگر زمینه‌ی برای رشد اقتصاد محلی و ملی به شمار می‌رود. به گفته‌ی او، در این زمینه‌ها نیز طی سال‌های اخیر توجه خاصی صورت نگرفته و دست‌آورد خاصی به دست نیامده است. او گفت: «حیات وحش و پارک ملی واخان که پس از پارک بند امیر دومین پارک ملی است، یک زمینه‌ی فوق‌العاده برای رشد اقتصادی است. اما، این‌ها صرف به نام است و از هشت سال به این سو، سالانه حدود پانزده نفر را برای نه یا ده ماده برای حفاظت از پارک و حیات وحش استخدام می‌‌کنیم، اما دیگه کدام دست‌آوردی در زمینه‌ی توسعه و شناسایی حیات وحش نداریم.» سید معین‌الدین می‌گوید که باید زمینه‌ها برای بازدید گردش‌گران داخلی و خارجی از پارک ملی واخان و حیات وحش بدخشان مساعد شود و حداقل در گام نخست مهمان‌خانه‌ای در پارک وجود داشته باشد. او گفت که توجه به این پارک می‌تواند یک منبع خوب درآمد برای وزارت زراعت باشد. وی تاکید کرد: «یکی از فرصت‌های مهم، جلب توریسم است. گردش‌گران ابتدا تاجیکستان می‌روند و بعد وارد پارک واخان می‌شوند. منفعتی که ما از این پارک و حیات وحش بگیریم، تاجیکستانی‌ها می‌گیرند.»
رییس زراعت بدخشان گفت که وضعیت امنیتی در ساحه پارک واخان قابل نگرانی نیست، اما نبود مهمان‌خانه و برخی از تسهیلات لازم دیگر، باعث شده گردش‌گران خارجی از مسیر خود ولایت بدخشان به پارک ملی واخان نروند.
سید معین‌الدین می‌گوید که مالداری نیز از جمله فرصت‌هایی است که به بهبود شرایط اقتصاد محلی کمک می‌کند. به گفته‌ی او، بدخشان دارای چراگاه‌های وسیع است، اما برای رشد مالداری و استفاده‌ی موثر از این چراگاه‌ها طی سال‌های اخیر توجه چندانی نشده است.