فارم‌ گاو‌داری بینی‌‌حصار، محلی برای پرورش نسل‌های متفاوت گاو

هفته‌نامه‌ی دهقان/ شجاع‌الحق نوری
در یکی از روزهای رمضانی به یکی از معیاری‌ترین فارم‌های مالداری کشور می‌رویم؛ فارمی که در سطح کشور بی‌نظیر است.
این فارم بنام بینی‌حصار یاد می‌شود و در گوشه‌ای از جنوب شرقی شهر کابل موقعیت دارد. بینی‌حصار یگانه فارمی می‌باشد که در قسمت تغییر نسل گاو‌ها به‌ صورت استندرد فعالیت می‌کند.
خان آقا سروری آمر فارم بینی‌حصار، در مورد فعالیت‌های این فارم می‌گوید: «چهار نسلی از گاو‌ها را پرورش می‌دهیم، هولستین فریژ، جرسی، برانسویس و  مونتبلیارد می‌باشد که عمده‌ترین کار ما، تغییر نسل‌ گاو‌های بومی به گاو‌های زراعتی است تا در سطح زندگی مالداران تغییر آورده و افغانستان را به سمت خود کفایی سوق بدهیم.»
چهار نسل گاوهایی که در این فارم پرورش و از آن نسل گرفته می‌شود دارای خصلت‌های متفاوت در وزن و شیر‌دهی می‌باشند.
این فارم در سال ۱۳۳۶تاسیس شده و از بعد یک دوره طولانی توقف، در سال ۱۳۸۴ دوباره فعالیتش را شروع کرد.
هدف از اساس‌گذاری این فارم تربیه و پرورش حیوانات نسل اصلاح‌شده است که که با اقلیم افغانستان توافق داشته باشند و تغییر نسل‌ گاو‌های وطنی به گاو‌های زراعتی می‌باشد.  یک بخش عمده فعالیت‌این فارم تولید اسپرم و تطبیق آن بالای گاو‌های محلی در ۳۴ ولایت کشور می‌باشد. تنها در سال ۱۳۹۹ بیش از ۲۸۰هزار اسپرم اخذ و جهت اصلاح‌نسل گاوها تطبیق کرده‌است.
این فارم تولید و تذریق اسپرم را از سال ۲۰۰۶ به این سو شروع کرده‌ و تاکنون یک‌ونیم میلیون اسپرم تولید و در گاو‌های نسل محلی تذریق شده ‌است.
ساحه این فارم در مجموع ۲۳۰ جریب زمین است که در۱۳۰ جریب آن علف برای حیوانات فارم کشت می‌شود. ساحه متباقی آن ساختمانی است که در آن لابراتوار، محل نگهداری گاو‌ها، تعمیر دفاتر، محل آموزش و گدام‌ها قرار دارد.
فعلاً در این فارم حدود ۳۸۰ راس گاو نگهداری می‌شود. گاو‌های ماده آن به ۱۰۰ راس می‌رسد و روزانه حدود ۵۰۰ لیتر شیر از آن‌ها دوشیده و به شرکت قرار دادی تسلیم می‌شود. آمر فارم می‌گوید: «یک بُقه برای ۳۰ گاو محلی کافی است و نسل گاو را تغییر می‌دهد. گاو‌های اصلاح‌شده در وزن گوشت و شیردهی تفاوت زیاد دارد، گاو‌های وطنی حد اکثر ۵ لیتر در روز شیر می‌دهند، گاو‌های زراعتی حد اکثر تا ۴۰ لیتر در روز شیردهی ‌دارند.»
از گاو‌های موجود در این فارم، سال گذشته حدود دوصدهزار لیتر شیر دوشیده شده و نظر به هدایت مقام عالی ریاست‌جمهوری به وزارت صحت عامه، عدلیه و مردم فروخته شده‌ است.
مکانی برای آموزش دانشجویان و مالداران
این فارم زمینه آموزش برای صد‌ها تن از جوانان دانشجو و مالداران را نیز مساعد ساخته‌ است.
مسوولان فارم بینی‌حصار می‌گویند که هرسال مردم و دانشجوان برای آموزش و فهمیدن امراض حیوانی، تهیه پایان نامه دانشگاه به این فارم می‌آند.
برهان‌الدین سدید مدیر تغذیه فارم بینی‌حصار در این مورد به هفته‌نامه دهقان گفت: «مسوولیت ما تغذیه گاوها و گوساله‌ها می‌باشد، نظربه نوع حیوان تغذیه می‌کنیم، بُقه گاو، گوساله و گاو‌های شیرده متفاوت تغذیه می‌شوند، چندین نوع مواد خوراکه داریم، در مجموع خوراکه را به دو دسته تقسیم کردیم؛ خوراکه تابستانی و زمستانی‌است. در تابستان گاو‌ها را از علوفه تازه تغذیه می‌کنیم، شفتل، رشقه، جواری‌سبز، شبدر، جو سبز؛ هر گاو روزانه به ۳۵ کیلو خوراکه نیاز دارد و تغذیه می‌شود. در زمستان کاه و بیده می‌دهیم. یک نوع خوراک دیگه هم داریم که بنام سایلیچ یاد می‌شود. این خوراکه از مواد کانسنتریت دانه جو، جواری، سبوس گندم، کنجاره زغر و پنبه‌دانه ساخته می‌شود و در زمستان بیشتر و و تابستان کم‌تر داده می‌شود. هر گاو روزانه به ۳ کیلو کانسنتریت نیاز دارد، یک گاو که روزانه ۹ کیلو شیر بدهد، ۳ کیلو کانسنتریت باید داده شود.»
به گفته آقای سدید، همین گونه گوساله‌های شیر‌خوار نیز منظم تغذیه می‌شود.
او افزود: «هر نوزاد گاو که تولد می‌شود، تا سه روز از فِله تغذیه می‌شود، بعد از آن تا ۲۰ روز از شیر و فِله هردو تغذیه می‌شود و بعد از آن خوراکه جیره یا جیره آغازین شروع می‌شود، تا سه ماه بعد از آن از علف گاوها می‌دهیم.»
مدیر تغذیه فارم می‌گوید که دانشجویان از دانشگاه‌های مختلف نیز به این فارم می‌آیند و در صنفی برای ‌آن‌‎ها آگاهی می‌دهند.
وی گفت: «در وقت درس دانشگاه‌ها، محصلان از پوهنتون‌های مختلف می‌آیند در قسمت نسل‌گیری، تغذیه، واکسین، مدیریت تدریس می‌شوند. همین‌گونه دانشجویانی که پایان‌نامه و یا تیزس دارند به این فارم مراجعه کرده و خواستار معلومات می‌شوند و همکاری می‌کنیم.»
صبغت‌الله از ولسوالی چرخ ولایت لوگر است که ۱۲ سال می‌شود مصروف کار  در این فارم است.
او می‌گوید: «من باشی مالداری هستم، شیر می‌دوشیم، کاه می‌دهم. اگر گاو بیمار شود، به داکتران مراجعه و اطلاع می‌دهیم تا واکسین شوند تا از پیشرفت بیماری آن جلوگیری شود، ۱۰ نفر دیگر همرایم کار می‌کنند.»
این مرد می‌افزاید که فارم بینی‌حصار سطح آگاهی‌اش را بلند برده و برای مالداران دیگر نیز مشوره می‌دهد. او گفت: «اگر گاو مریض شود می‌فهمم، اگر حیوان بیمار شود نشخوار نمی‌کند، از دهن وبینی آن آب می‌آید، کاه نمی‌خورد، شیر خوب نمی‌دهد، هم‌چنان کیفیت شیر خوب و خراب را می‌فهمم. در منطقه‌ای که می‌رویم مردم از ما در مورد بیماری گاوها پرسان می‌کنند و در صورت نیاز مشوره می‌دهیم یا می‌گوییم به داکتران مراجعه کنند.»