پایان جنجال‌ها بر سر آب در یک روستا؛ از ضایعات میلیون‌ها مترمکعب آب در فراه جلوگیری شد

با اعمار یک تقسیم‌کننده آب در روستای «دوکین» ولسوالی پشت‌رود ولایت فراه از ضایعات میلیون‌ها متر مکعب آب و جنجال‌های که بر سر تقسیم آب بود جلوگیری شده است.
آب یک منبع حیاتی و اقتصادی برای کشت و زراعت است و بزرگ‌ترین چالش زراعتی در افغانستان کمبود آب کافی برای کشت زراعت و خطرات تغییرات اقلیمی خوانده می‌شود. کم‌بود کانال‌های آبیاری، بند‌های آب‌گردان، دیوار‌های محافظتی و تقسیم‌کننده‌های آب، باعث شده که زیادترین زمین‌های کشاورزی از کشت زراعت محروم شوند، پروژه رشد زراعت و انکشاف روستایی وزارت زراعت آبیاری و مالداری در روستای «دوکین» ولسوالی پشت‌رود ولایت فراه یک تقسیم‌کننده آب را در شش ماه به طور پخته و اساسی بازسازی کرده است.
ولسوالی پشت‌رود در ۲۸ کیلومتری شهر فراه موقعیت دارد و جمعیت آن در حدود ۴۰ هزار نفر است. ۸۰ درصد مردم در این ولسوالی مصروف زراعت و باغداری اند که بیش‌تر دهقانان این ولسوالی مصروف کشت گندم، جواری و دیگر محصولات زراعتی‌اند.
عبدالجبار رییس شورای محلی روستای «دوکین» می‌‌گویید: «قبل از این که این تقسیم‌کننده آب ساخته شود، ضایعات آب بسیار زیاد بود و مردم بسیار به مشکلات می‌‌توانستند که آب را به طرف زمین‌های‌شان جهت بدهند، یک روز پیش از نوبت آب دهقانان از جاهای دور خاشه و بوته و چُم جمع و خریطه‌ها را از خاک و ریگ پر می‌‌کردند تا به شکل سنتی بند بسازند و آب را به طرفی که می‌‌خواستند جهت حرکت بدهند و به این شکل میلیون‌ها متر مکعب آب ضایع می‌شد، و صدها جریب زمین دهقانان از کشت‌وکار زراعتی باز می‌‌ماند و هر ۱۰ روز بعد، نوبت آب می‌‌رسید و هر دهقان دو ساعت وقت داشت تا زمین‌هایش را آبیاری کند، شب و روز آب به نوبت بود، وقت نوبت آب هر دهقان که می‌رسید به تنهایی در داخل آب پایین می‌شد و بسیار به مشکلات و زحمت در وقت زیاد، بند را از یک طرف بسته و به زمین‌های خود جهت می‌داد، نیم زمین‌های دهقانان آبیاری می‌شد و نصف آن از آبیاری باز می‌‌ماند، چون وقت آن پره می‌شد. زمین‌های مردم مکمل آبیاری نمی‌شد، تمام کشت‌های مردم به خاطر نرسیدن آب می‌‌سوخت و همیشه جنگ و جنجال بر سر تقسیم آب وجود داشت.»
بنا بر ضایعات آب و نرسیدن آب کافی به زمین‌های دهقانان صدها جریب زمین را در این روستا، کشت‌های مضر (کوکنار)، می‌کاشتند. همه‌ی اعضای خانواده کار می‌کردند، اما درآمد آن نسبت به زیانی که به صحت اعضای خانواده می‌زد، چیزی اندک بود.
با اعمار و بازسازی تقسیم‌کننده‌ی آب، صدها جریب زمین زراعتی مردم آماده کشاورزی شده و از ضایعات میلیون‌ها متر مکعب آب جلوگیری شده است. آب کافی برای کشت‌وکارشان می‌رسد، در گذشته یک فصل از زمین‌های‌شان حاصل می‌‌گرفتند و حالا سه فصل گندم، جواری، ماش، جو، تربز و سبزیجات کشت می‌کند.
حالا هیچ زمین زراعتی دهقانان به خاطر کمبود آب از کشت‌وکار باز نمی‌ماند.
مردم و دهقانان از ساخت این تقسیم‌کننده آب بسیار خوش‌اند که تمام زمین‌های‌شان می‌‌شود. جنجال‌ها بر سر تقسیم آب دیگر وجود ندارد و برای دهقانان سهولت زیاد ایجاد شده است. هر دهقان می‌تواند بدون بیل و کلنگ در ظرف چند ثانیه، جهت آب را به زمین‌هایش تغییر بدهد.
مریم نوریه یکی از خانم‌های است که در ولسوالی پشت‌رود روستای «گنهکان» زنده‌گی می‌کند. ۳۵ سال دارد و ۸ فرزند (۴ دختر ۴ پسر). او داستان زنده‌گی خود را چنین حکایت می‌‌کند: «شوهرم معیوب [دارای معلولیت است] است نمی‌تواند کار کند، اعضای خانواده‌مان ۱۰ نفر است تنها نان‌آور خانواده خودم استم در روستای ما کار کردن برای خانم‌ها ننگ است در خانه‌های مردم کار می‌‌کردم، بسیار مشکلات زیادی اقتصادی داشتم طفل‌هایم از درس و تعلیم دور بودند، همه در خانه قالین‌بافی می‌‌کردند و بعد از دو ماه یک هزار و ۲۰۰ افغانی از قالینی که بافته بودیم، پول به دست می‌‌آوردیم.»
«خودم در خانه‌های مردم گندم‌پاکی می‌‌کردم روزی یک سیر گندم برایم می‌‌دادند، آرایشگاه داشتم اما، نمی‌توانستم خرج و مصرف روزمره‌ی طفل‌هایم را پیدا کنم، حتا مجبور شدم در زمین‌های مردم روزمزد گندم درو کنم، این کار از توانم بالا بود، زحمت می‌‌کشیدم کار می‌‌کردم تا دوست و اقارب‌مان خبر نشوند که ما نان به خوردن نداریم، با تمام این مشکلات ۵۰ هزار افغانی جمع کردم و یک جریب زمین خریدم و به خاطر احاطه زمینم، همراه طفل‌هایم خشت می‌‌زدم، به خود خانه ساختیم و از خانه‌های مردم رهایی پیدا کردیم، مشکلات زیادی را دیدیم، حتا چند شب و روز طفل‌هایم گرسنه ماندند، نان به خوردن نداشتیم، بسیار روزهای تلخ را سپری کردیم، ولی از زنده‌گی کردن ناامید نشدم، مبارزه کردم. همه مردم در روستای ما کوکنار کشت می‌‌کردند و تمام زن‌ها می‌گفت فایده کوکنار زیاد است و من هم در یک جریب زمین که داشتم کوکنار کشت کردم، تا بتوانم پول بیش‌تر به دست بیاورم.»
مریم نوریه بنا بر این که شوهرش دارای معلولیت است، مشکلات اقتصادی‌ای که داشت از طرف رییس شورا شناسایی شد و به پروژه «CBARD» به صفت مستفیدشونده معرفی گردید که بعد از چند دوره آموزش در بخش‌های ایجاد سیستم‌های باغداری مدرن، گل‌خانه‌های تجارتی، باغچه‌های خانه‌گی کوچک، بازاریابی برای محصولات زراعتی با ارزش، بلند بردن سطح آگاهی دهقانان و تولید و پروسس مواد غذایی از طرف پروژه رشد زراعت و انکشاف روستایی داده شده است.
یک سال قبل از طرف پروژه، یک گلخانه کوچک خانه‌گی به مساحت ۶۰ متر مربع برای مریم نوریه داده شد که سالانه چهار فصل از این گلخانه حاصل می‌گیرد. در فصل اول بادنجان رومی کشت کرد که در دو ماه به حاصل آمد و ۱۰۰ سیر حاصل گرفت که هر سیر آن را در بدل ۲۰۰ افغانی در بازارهای محلی فروخت. این گونه، ۲۰ هزار افغانی درآمد کرد.
در فصل دوم بادرنگ کشت کرده بود که در ۴۰ روز به حاصل آمد. ۱۰۰ خریطه که هر خریطه ۱۰ کیلو می‌باشد، و هر خریطه را ۲۰۰ افغانی فروخت و ۲۰ هزار افغانی پول به دست آورد. در فصل سوم مرچ کاشت و ۵۰ سیر حاصل گرفت، از آن ۱۳ هزار افغانی به دست آورده و در فصل چهارم باز می‌خواهد که مرچ کشت کند، از سبزیجاتی که در گلخانه‌ی خود کشت می‌‌کند در مصرف روزانه‌اش نیز استفاده می‌‌کند.
مریم نوریه بعد از چند دوره آموزش درباره پروسس مواد غذایی که شامل ساخت مربا، آچار، چتنی، از طرف پروژه ۴۸ وسیله‌ی پروسس مواد غذایی دریافت کرد. او محصولاتی را که از گلخانه کوچکش جمع می‌کند، به خاطر گرمی هوا آن را خیار شور، رب انار، رب بادنجان رومی، شیره‌ی انگور، مربای سیب، مربای زردک، مربای آلو، تولید می‌کند و به نرخ‌های مختلف در بازار‌های محلی می‌فروشد. او ماهانه پنج هزار افغانی از فروش این محصولات خود به دست می‌‌آورَد.
مریم آموزش‌هایی را که در بخش تولید و پروسس مواد غذایی دریافت کرده بود به ۱۵ خانم دیگر در روستای‌شان درمیان‌گذاری کرد تا تمام آن‌ها ۴۸ وسیله و ابزار پروسس مواد غذایی را دریافت کردند و در خانه‌های‌شان برای آن‌ها آموزش داد. همه‌ی این محصولات و سبزیجاتی را که از گلخانه‌های‌شان به دست می‌‌آوردند ترشی، مربا و چتنی می‌سازند و درآمد خوبی دارند.
مریم می‌گوید: «در زنده‌گی ما تغییرات زیادی آمده از پولی که به دست می‌‌آورم همه آن را خرج تحصیل، خوراک و پوشاک فرزندانم می‌کنم مرضیه دخترم حالا به پوهنتون می‌رود و پوهنځی زراعت را می‌خوانَد، ماهانه سه هزار افغانی مصرف دارد، دیگر طفل‌هایم مکتب و مدرسه می‌رود و یک زنده‌گی خوش و راحت داریم، از پروژه بسیار خوشحال استیم که به ما زمینه کار را فراهم کرده تا دیگر محتاج نباشیم ما از پروژه می‌خواهیم که برای ما یک پروسس‌سنتر جور کند تا تمام خانم‌هایی که در این روستا استند، مصروف کار شوند و به کشت حلال رو بیاورند و به خاطر فروش محصولات ما، مارکیت خوب برابر کند.»
پروژه رشد زراعت و انکشاف روستایی وزارت زراعت، آبیاری و مالداری یک پروژه مبتنی بر تصمیم شوراها است که در راستای کاهش کشت کوکنار در ولایت‌های ننگرهار، بادغیس و فراه فعالیت می‌‌کند. هدف آن بهبود اقتصاد محلی دهقانان، خانم‌های بی‌بضاعت و خانواده‌های زراعت‌پیشه از طریق تولید و ترویج محصولات زراعتی با ارزش است.
فعالیت‌ها و کارکردهای پروژه CBARDدر ولسوالی پشت‌رود ولایت فراه
• ساخت ۲۶ تقسیم‌کننده آب در قریه‌های فیض‌آباد، نرمکی، برنگ‌توت و زیرجوی دوکین،
• ایجاد ۱۲ ساختمان تولیدی کمپوست،
• ساخت ۱۶ کشمش‌خانه در روستای گنهکان و برنگ‌توت،
• ساخت ۱۹۳ جریب باغ انار و انگور و توزیع ۱۶ بسته‌ی وسایل باغداری،
• ایجاد ۵۴ گل‌خانه بزرگ و توزیع ۱۳ بسته‌ی وسایل گل‌خانه‌داری به مستفیدشونده‌گان،
• ساخت ۵۸ گل‌خانه‌ی کوچک برای خانم‌ها و توزیع ۱۳ بسته‌ی وسایل گل‌خانه‌داری به آنان،
• ساخت نُه گل‌خانه تجارتی الویه‌را،
• خدمت‌رسانی به ۸۸۲ تن که ۲۴۳ تن‌شان خانم‌اند،
• توزیع بسته‌های پروسس مواد غذایی به ۷۰ خانم که هر بسته شامل ۴۸ وسیله است
• و توزیع تخم‌های اصلاح‌شده و کود کیمیایی به مستفیدشونده‌گان پروژه.