طرح پنج ساله انكشاف زعفران در افغانستان
اسم پروژه: انكشاف تولید، پروسس و ماركتنگ زعفران در افغانستان
مدت پروژه: ۵ سال
تاریخ آغاز پروژه: حمل ۱۳۸۸
تاریخ ختم: اخیر حوت ۱۳۹۲
مستفید شوندگان مستقیم: صد هزار فامیل
مستفید شوندگان غیرمستقیم: تمام اتباع کشور
مجموع بودجه مورد نیاز: ۱۱ میلیون و ۷۲۵ هزار دالر امریکایی
مجموع قرضه : ۷ میلیون دالر امریکایی
مرجع تمویل کننده: بودجه دولت
محل تطبیق پروژه: تمام ولایات دارای اقلیم، خاك و شرایط مناسب
تطبیق کننده: دونرها / وزارت زراعت، مالداری و منابع آب
طرح پنج ساله انكشاف زعفران در افغانستان
مقدمه :
کشور عزیز ما افغانستان بخشی از مناطق خشک جهان بوده که خشک‌سالی‌های مکرر همراه با کمبود آب، یکی از موانع عمده انکشاف زراعتی و مالداری به‌حساب می‌آید. لذا ضرورت دارد تا جهت کم نمودن اثرات منفی خشک‌سالی، پیش‌گیری از خسارت مالی به دهقانان و بلند بردن عایدات سکتور زراعت در کنار کاشت نباتات مروجه، نباتات جدید که تحمل شرایط خشک اقلیمی افغانستان را داشته باشد نیز معرفی و ترویج گردد که تجارب چند سال گذشته نشان داده که زعفران می‌تواند یکی ازین نباتات ارزشمند باشد.
قدامت تاریخی موجودیت زعفران طبق شواهد مکشوفه در وطن عزیز ما به حدود ۲۰۰۰سال می‌رسد، هر چند که عده معتقدند افغانستان از جمله مناطق جهان محسوب می‌گردد که زعفران از آن منشا گرفته است.
ضرورت توسعه زعفران در افغانستان:
طبق تحقیقات انجام شده، طی ۳ سال گذشته توسط متخصصین افغانی، امریکایی، هالندی، فرانسوی و ایرانی (ضمیمه ۱) اقلیم و خاک بعضی از نقاط افغانستان بهترین شرایط تولید زعفران را داشته که از هر هکتار حداکثر۳۰ کیلوگرام و به‌طور اوسط ۷ کیلوگرام زعفران درجه یک که بلندترین میزان تولید زعفران فی هکتار در جهان می‌باشد، تولید شده می‌تواند. با درنظر داشت قیمت یک کیلوگرام زعفران که در بازار داخلی در سال جاری به حدود ۱۳۰۰ دالر به‌فروش رفته است، می‌توان اوسط درآمد حاصله از یک هکتار زعفران را در حدود ۹۱۰۰ دالر در سال محاسبه کرد.
همچنین طبق مطالعات انجام شده در سال ۲۰۰۶ در مورد مقایسه درآمد زعفران با دیگر محصولات زراعتی، نتیجه‌گیری شده که در آمد زعفران از همه نباتات بیشتر می‌باشد. به‌طور مثال درآمد خالص یک جریب تریاک در سال ۲۰۰۶حدود ۸۰۰ دالر بوده در حالی‌که یک جریب زعفران حدود ۱۰۰۰ دالر درآمد خالص داشته و درآمد خالص یک جریب گندم در سال ۲۰۰۴حدود ۶۰ دالر و درآمد زعفران حدود ۵۶۰ دالر بوده است. علاوه‌بر درآمد زیاد، زعفران مزایای دیگری دارد که دهقانان افغانی را به کاشت آن علاقمند و معتقد ساخته است. مثلاً عدم ضرورت زعفران به آب و آبیاری در فصل تابستان، آسانی حمل و نقل به دلیل کم حجم بودن، امکان انجام ۸۰ درصد از کارهای برداشت و پروسس توسط زنان و دیگر اعضای فامیل، ایجاد زمینه کار برای مردم قریه‌جات در فصل بی‌کاری (عقرب و قوس) زیرا یک هکتار زعفران ۲۷۰-۲۵۰روز کار نیاز دارد، مقاومت در مقابل امراض و حشرات و افزایش تقاضای بازار جهانی، از دیگر مزایای زعفران شمرده می‌شود.
اهمیت توسعه زعفران در افغانستان:
علی‌رغم سابقه تاریخی زعفران در وطن عزیز ما، کاشت زعفران توسط دهقانان از سال ۱۹۹۱، زمانی‌که مهاجرین افعانی از ایران مراجعت نمودند، در ولسوالی غوریان آغاز گردید، اما حمایت از ترویج زعفران و تشویق دهقانان به کاشت این نبات، به‌شکل رسمی و به‌صورت آزمایشی از سال ۱۹۹۸ توسط یک موسسه بین‌المللی بنام داکار و از سال ۲۰۰۱ توسط وزارت زراعت با وارد نمودن ۲۹ تن پیاز زعفران از ایران و توزیع آن در ۱۰ولسوالی برای ۴۴۰ دهقان در ولایت هرات شروع و امروز در سطح بیشتر از ۸ ولایت و چندین ولسوالی با سطح زیر کشت معادل ۶۵۰ هکتار گسترش یافته و حدود ۵۰۰۰ نفر دهقان به کاشت آن اشتغال داشته و حدود ۱۷۵۵۰۰ روز کاری و فرصت شغلی ایجاد کرده است. برعلاوه سالانه حدود ۹۷۵ متریک تن علف برای حیوانات تولید می‌گردد.
سطح تولید فعلی زعفران در افغانستان وعمدتاً ولایت هرات در سال جاری حدود ۲۰۰۰ کیلوگرام تخمین زده می‌شود و امکان انکشاف آن تا سطح ۱۰۰۰۰هکتار با تولید حدود ۵۰- ۷۰ متریک تن امکان پذیر بوده که در صورت تحقق می‌توان حدو ۲۷۰۰۰۰ روز کاری و مبلغ 90 میلیون دالر امریکایی به اقتصاد دهقانان و در صورت صادرات حداقل ۲۰۰ میلیون دالر به اقتصاد ملی کمک نماید.
در حال حاضر موجودیت یک باب لابراتوار کنترول کیفیت زعفران، توزیع بیشتر از ۴۰ دستگاه خشک‌کن زعفران، احداث بیشتر از ۳۰۰ بانک پیاز زعفران، فعالیت پنج شرکت خصوصی داخلی در بخش تولید، پروسس و بازاریابی زعفران، تاسیس ۹ انجمن زعفران کاران مردان و ۴ انجمن زعفران کاران زنان، علاقمندی شرکت‌های بین‌المللی، در امریکا و اروپا برای خرید زعفران افعانی و حمایت جامعه بین‌المللی از جمله فرصت‌های طلایی می‌باشد که در صورت استفاده از آنها دورنمای امیدوار کننده برای انکشاف زعفران در افعانستان به تصویر خواهد کشید.
اهداف طرح:
هدف عمده و اساسی از اجرای طرح این خواهد بود که در ختم سال پنجم صدهزار خانوار روستایی در حداقل ۱۵ولایت وحد اكثر ۲۴ ولایت از بهبود معشیت و سطح بهتر اقتصادی برخوردار گردیده، مصونیت غذایی‌شان تامین خواهد شد و آنان در رشد اقتصاد ملی و تقلیل فقر از طریق انكشاف موثر فعالیت پایدار سكتورهای فرعی زراعت سهم بارز خواهند داشت.
ار تباط طرح با استراتژی انکشاف زراعتی :
- انکشاف میتودهای جدید پروسس و بسته‌بندی مطابق به تکنالوژ ی اصلاح شده واستنداردهای بین‌المللی و در یافت راه‌حل مولدین این صنعت به‌خصوص در یافت مارکیتنگ و ایجاد رقابت در مارکیت‌های داخلی و خارجی باعث رشد بخش خصوصی گردیده و نیاز مندی‌های معیشتی مولدین را برآورده ساخته و قدمی را در تقلیل کشت کوکنار بر خواهد داشت.
- تطبیق پرژه متذکره که از جمله برنامه‌های انکشافی سکتور زراعت به شمار می‌آید، باعث افزایش در عواید اقتصاد کشور از طریق بلند رفتن سطح حاصل‌دهی مولدین می‌گردد و مفیدیت آن در استراتژی تحقیقات زراعتی به‌وجود آوردن میتودهای تولید و انکشاف کاشت زعفران و به‌وجود آوردن دریچه معلوماتی در صنعت زعفران می‌باشد.
- با استفاده از میتودهای انکشافی سطح تولید مولدین بلند رفته و در اثر آن اقتصاد مولدین این صنعت بهبود یافته و گام به گام مولدین ما به کارشان وسعت داده و با استفاده از پول تولیدی‌شان ضروریات زنده‌گی آنها رفع گردیده و مصونیت غذایی به وجود می‌آید .
- با انکشاف توسعه صنعت زعفران مطابق به میتودهای جدید آن علاقه‌مندان بیشتر به تولید زعفران پرداخته برای مردم بیشتر زمینه کار مساعد می‌گردد که این ایجاد کار فقر را کاهش داده و زمینه را برای به وجود آوردن زراعت پایدار مساعد می‌سازد.
- مسایل اجتماعی و پالیسی.
تطبیق پروژه باعث انکشاف و توسعه سرمایه‌گذاری در سکتور زراعت می‌گردد که در نتیجه سطح درآمد دهقانان ارتقا یافته میزان استخدام افزایش می‌یابد و وابستگی دهقانان به درآمد ناشی از کشت کوکنار کاهش می‌یابد. از طریق تامین دسترسی جامعه‌ی دهقانی و روستایی به عواید زعفران زمینه برای فعالیت‌های زنان در فعالیت‌های زراعتی مساعد شده و رشد متوازن جامعه تامین می‌شود. پروژه بالای محیط زیست تاثیر مثبت داشته وا مكان استفاده پایدار را ازمنابع طبیعی مساعد می‌سازد.
فعالیت‌ها و مصارف
خلاصه‌ی مصارف و عناوین فعالیت‌های طرح:
|
فعالیت |
جمع كل مصارف $ |
|
ارتقای ظرفیت نیروی انسانی و بلند بردن سطح دانش و آگاهی دهقانان |
905,000 |
|
تحقیقات |
918,000 |
|
انکشاف صادرات زعفران |
6,800,000 |
|
بازاریابی |
450,000 |
|
مدیریت و هماهنگی اجرای طرح |
2,652,000 |
|
تا مین قرضه |
7,000,000 |
|
جمع كل |
18,725,000 |
مشروح فعالیت‌ها و بودجه مورد نیاز طرح:
- ارتقای ظرفیت نیروی انسانی و بلند بردن سطح دانش و آگاهی دهقانان
از آنجایی‌كه شرط اول موفقیت هرطرح بلندبردن سطح فكر و دانش و مهارت مسلکی دست اندركاران آن می‌باشد، لذا برای انكشاف‌پایدار زعفران، فعالیت‌های ذیل جهت بلندبردن ظرفیت نیروی انسانی درقالب این طرح انجام می‌گیرد.
- برگذاری ورکشاب‌ها و سمینارها جهت ارتقای ظرفیت و بلندرفتن سطح آگاهی دست‌اندرکاران صنعت زعفران در زمینه‌های تولید کیفی، پروسس و بسته‌بندی و بازاریابی.
- گنجانیدن زعفران در پروگرام درسی دانشکده‌های زراعت و آموزش نیروی متخصص جهت آموزش دانشجویان، تاسیس و حمایت از تشکل‌های زعفران کاران در قالب انجمن‌ها و اتحادیه‌ها، از طریق فعالیت‌های ترویجی آموزشی.
- فراهم نمودن زمینه عملی برای آموزش زنان که در تولید و پروسس زعفران فعالیت می‌نمایند.
- بلند بردن سطح دانش و مهارت دهقانان جهت تولید پیاز باکیفیت زعفران از طریق انجمن‌ها و اتحادیه‌ها و موسسات بین‌المللی
- کمک به‌دسترسی دهقانان به امکانات و تکنالوژی جدید و آموزش استفاده از آنها در بخش تولید، پروسس و بسته‌بندی زعفران با کیفیت عالی
ارتقای ظرفیت نیروی انسانی و بلندبردن سطح دانش و آگاهی دهقانان
|
فعالیت |
واحد
|
مقدار |
مصرف فى واحد $ |
جمع كل مصارف $ |
|
آموزش نیروی فنی (زن ومرد) |
نفر |
150 |
200 |
30,000 |
|
آموزش استادان دانشگاهها |
نفر |
20 |
500 |
10,000 |
|
آموزش دهقانان |
نفر |
10,000 |
5 |
50,000 |
|
آموزش زنان |
نفر |
2,000 |
5 |
10,000 |
|
وركشاپ و كنفرانس‌های علمی |
مورد |
20 |
5000 |
100,000 |
|
روز مزرعه یا جشن دهقان |
مورد |
1,000 |
100 |
100000 |
|
كار عملی با دانشجویان در زمان تحصیل |
نفر |
200 |
75 |
15000 |
|
سیر علمی داخلی و خارجی |
سفر |
5 |
10,000 |
50,000 |
|
چاپ و نشر جزوه، پوستر و كتاب |
عدد |
200,000 |
1 |
200,000 |
|
برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی |
برنامه |
600 |
100 |
60,000 |
|
كنفرانس بین‌المللی |
مورد |
3 |
10,000 |
30,000 |
|
تشكیل انحمن و اتحادیه |
مورد |
100 |
500 |
50,000 |
|
تربیه نیروی فنی (ماستر) |
نفر |
4 |
25000 |
100000 |
|
تربیه نیروی فنی (تكنسین) |
نفر |
20 |
2,500 |
50,000 |
|
برگذاری نمایشگاه‌های داخلی |
مورد |
5 |
10,000 |
50,000 |
|
جمع كل |
|
|
|
905,000 |
- تحقیقات
تحقیقات مهم‌ترین اصل جهت پیشرفت و انكشاف پایدار بوده كه متاسفانه در زمینه زعفران كدام طرحی مدون تحقیقاتی تاکنون به اجرا گذاشته نشده است و تنها ریاست تحقیقات وزارت زراعت در سال ۱۹۷۰ در فارم تحقیقاتی اردوخان در هرات تحقیقاتی بالای نبات زعفران روی دست گرفته بود که بدلیل جنگ نتایج آن تکثیر نشد.
موسسه داکار از سال ۱۹۹۸ بعضی مطالعاتی را بالای نبات زعفران اجرا و تکمیل نموده است که نشان می‌دهد شرایط اگرواکولوجیکی منطقه برای زعفران کاملا مساعد می‌باشد. همچنین آزمایشات به‌عمل آمده در مورد آب و خاک افغانستان که در هالند و ایران صورت گرفته است ، نشان می‌دهد که این منطقه مناسب‌ترین خاک و آب را برای تولید زعفران دارد.
- اجرای پروژه‌های تحقیقاتی توسط فارم‌های تحقیقاتی دولتی، دانشگاهها، کمپنی‌های خصوصی، انجمن‌های زعفران کاران، در مورد نیازهای اگرونومیکی، آفات و امراض، مسایل اقتصادی، تاثیرات اجتماعی، بازاریابی، پروسس و بسته‌بندی می‌تواند در جهت انکشاف کمی و کیفی تولید زعفران در قالب این طرح پیش‌بینی شده است.
|
فعالیت |
واحد |
مقدار |
مصرف فى واحد $ |
جمع كل مصارف $ |
|
سروی تخنیكی |
ولایت |
34 |
2000 |
68,000 |
|
نیازهای اگرونومیكی |
طرح |
100 |
8000 |
800,000 |
|
پروسس و بازاریابی |
طرح |
10 |
5000 |
50,000 |
|
جمع كل |
|
|
|
918,000 |
- انکشاف صادرات زعفران:
الف: ایجاد سیستم استاندارد و کنترول کیفیت
در حال‌حاضر تعدادی از کمپنی‌های اروپایی و امریکایی اظهار علاقمندی نموده‌اند تا زعفران افغانستان را خریداری نمایند اما برای صادرات این محصول فعالیت‌های ذیل ضروری می‌باشد
- .ایجاد استندردهای ملی و بین‌المللی برای زعفران افغانستان جهت صادرات و ورود به بازارهای جهانی. زعفران افغانستان تاکنون از طریق کدام مرجع معتبر گواهی استندرد یا تولید مطابق معیارهای بازار جهانی زعفران را دریافت نکرده اما وزارت زراعت در نظر دارد بعد از تصویب طرح با همکاری وزارت های، صنایع و معادن و تجارت و هماهنگی وزارت امورخارجه، نسبت به گرفتن مجوز و گواهی ISO برای زعفران افغانی اقدام نمایند.
- اطاق‌های تجارت و صنایع بین‌المللی افغانستان می‌تواند در ایجاد ارتباط بین بازار جهانی و تولیدکنندگان و پروسس کنندگان و سکتور خصوصی افغانستان نقش موثر داشته باشد.
- تهیه brand یا نشان یا علامت تجارتی برای زعفران افغانستان از طریق شرکت‌های تخصصی بین‌المللی اروپایی و امریکایی تا زعفران افغانی در بازارهای جهان با نام تجارتی معیین و با مشخصات خاص معرفی و قابل شناخت باشد.
- ریاست حفاظت نباتات وزارت زراعت در حال حاضر برای صادرات و واردات اکثر محصولات زراعتی سیستم قرنطینه را اعمال می‌کند و در مورد واردات پیاز زعفران نیز باید با ایجاد سیستم قرنطینه، علاوه برجلوگیری از ورود امراض و آفات به رشد تولید پیاز باکیفیت در داخل افغانستان کمک نماید.
|
فعالیت |
واحد
|
مقدار |
مصرف فى واحد $ |
جمع كل مصارف $ |
|
تاسیس brand یا نشان تجارتی زعفران افغانستان |
مورد |
1 |
50,000 |
50,000 |
|
گرفتن سرتیفیكت ISO |
مورد |
1 |
30,000 |
30,000 |
|
گرفتن سرتیفیكت اورگانیك |
مورد |
1 |
50,000 |
50,000 |
|
ثبت كمپنی‌های داخلی در امریكا و اروپا |
مورد |
10 |
5000 |
50,000 |
|
ایجاد استندردهای ملی زعفران |
مورد |
1 |
20,000 |
20,000 |
|
ایجاد قرنطین نباتی |
مورد |
3 |
30,000 |
90,000 |
|
تاسیس مراكز مدرن پروسس و بسته‌بندی |
مركز |
2 |
250,000 |
500000 |
|
تاسیس بانك پیاز زعفران |
بانك |
1000 |
6,000 |
6,000,000 |
|
جمع كل |
|
|
|
6,800,000 |
ب- بازاریابی
- وزارت امورخارجه می‌تواند ازطریق سفارت خانه‌های افغانستان در خارج از کشور، نسبت به معرفی زعفران افغانی برای کشورهای وارد کننده و ایجاد تسهیلات جهت برگزاری نمایشگاه‌ها و ایجاد ارتباط بین کمپنی‌های خصوصی داخلی و خارجی و همچنین راجستر نمودن زعفران افغانی توسط FDA امریکا، در کمک به وزارت زراعت جهت اجرای طرح نقش مهم را ایفا نماید.
- ایجاد زمینه برای شرکت دست‌اندرکاران صنعت زعفران در نمایشگاه‌ها و فستیوال‌های بین‌المللی جهت معرفی کمی و کیفی زعفران افغانی برای جهانیان.
- حمایت و تشویق سکتور خصوصی جهت ایچاد صنایع تبدیلی زعفران به منظور ازدیاد ارزش زعفران قبل از عرضه به بازار.
- بلندبردن سطح آگاهی انجمن‌ها و اتحادیه‌های زعفران کاران جهت ایجاد یک مرکز به منظور تنظیم و انکشاف بازار داخلی و همچنین برقراری ارتباط و هماهنگی با دیگر دست اندرکاران صنعت زعفران .
- بلندبردن آگاهی مردم جهت مصرف زعفران در داخل افغانستان.
|
فعالیت |
واحد
|
مقدار |
مصرف فى واحد $ |
جمع كل مصارف $ |
|
ایجاد مراكز فروش داخلی |
مركز |
20 |
5,000 |
1,00,000 |
|
ایجاد صنایع تبدیلی زعفران |
مورد |
10 |
30,000 |
300,000 |
|
مشارکت در نمایشگاه‌های بین المللی |
نفر |
20 |
2,500 |
50,000 |
|
جمع كل |
|
|
|
450,000 |
4-مدیریت و هماهنگی اجرای طرح
جهت اجرای موفقانه این طرح ضرورت است تا كمیته ملی هماهنگی انكشاف زعفران كه در سطح وزارت زراعت و آبیاری تاسیس گردیده است، تقویت شده و چهار دفتر در چهار زون كشور با كلیه تجهیزات و استخدام حداقل ده نفر نیروی انسانی فنی و كارآمد تاسیس گردد و این دفاتراجرای فعالیت‌ها را در ولایات مربوطه و ولسوالی‌های تحت پوشش این طرح اداره و نظارت نماید.
|
فعالیت |
مدت ماه |
واحد |
مقدار |
مصرف فى واحد $ |
جمع كل مصارف $ |
|
نیروی انسانی |
60 |
نفر |
45 |
36,000 |
1,620,000 |
|
هزینه تجهیز دفاتر و هزینه‌های جاری |
60 |
مورد |
4 |
125,000 |
500,000 |
|
تقویت كمیته ملی هماهنگی زعفران |
60 |
جلسه |
10 |
10000 |
100000 |
|
ترانسپورت |
60 |
وسیله |
12 |
38,000 |
432,000 |
|
جمع كل |
|
|
|
|
2652000 |
- تا مین قرضه:جهت تقویت وتشویق سكتورخصوصی برای سرمایه‌گذاری در زمینه‌های پروسس و بسته‌بندی و ماركتنگ و تكثیر پیاز زعفران ضرورت دارد تا از نطر مالی از طریق ارایه تسهیلات بانكی در قالب قرضه‌های متوسط المدت (۳ساله تا ۵ساله) بدون سود توان سرمایه‌گذاری‌شان را افزایش دهیم
|
فعالیت |
واحد |
مقدار |
مصرف فى واحد $ |
جمع كل مصارف $ |
|
تكثیر پیاز با كیفیت |
تن |
1000 |
2,000 |
2,000,000 |
|
ایجاد مراكز پروسس و بسته‌بندی و صادرات زعفران توسط شركتهای خصوصی |
شركت |
10 |
500,000 |
5,000,000 |
|
جمع كل |
|
|
|
7,000,000 |
نتایج عمده طرح:
- با تكمیل موفقانه این طرح سالیانه مبلغ حدود ۲۰۰ میلیون دالر به درآمد ملی كشور اضافه می‌شود.
- سالیانه مبلغ ۹۰ میلیون دالر عاید مستقیم نصیب دهقانان می‌گردد
- سالیانه حدود پانزده‌هزار متریک تن علف تولید می‌شود
- ده‌هزار هكتار اراضی زراعتی كه بدلیل كمبود آّب و خشك‌سالی غیرقابل كشت باشد، زیر كشت می‌رود
- علاقمندی دهقانان به كشت تریاك كاهش یافته یا به‌كلی از بین می‌رود.
- از هدر رفتن و ضایع شدن مقدار ۳۰ میلیون متر مكعب آب سطح الارضی که در اثر برف و باران تولید می‌گردد جلوگیری شده و قابل استفاده می‌گردد.
- برای حداقل صدهزار فامیل روستایی به‌طور مستقیم منبع درآمد پایدار و مصونیت غذایی و برای بیشتر از دو ونیم میلیون نفر منبع كار بوجود می‌آید.
- عاید خانوارهای روستایی تحت پوشش این طرح كه در حال حاضر حداكثر500 دالر در سال می باشد به یک‌هزار تا پانزده هزار دالر یعنی دو الی سه برابر افزایش می‌یابد.
- حداقل ۳۷۰ فرد مسلكی و فنی و تعداد ۱۰ هزار دهقان جهت تولید و پروسس و بازاریابی زعفران در افغانستان تربیه می‌شوند
- یک‌هزار بانك پیاز زعفران تاسیس می‌گردد
و من‌الله التوفیق
محمد هاشم اسلمی
متخصص منابع طبیعی
سنبله 1387