۱۳۹۹یم مالي کال په ترڅ کې د مالدارۍ د برخې کړنې او فعالیتونه

۲۸مرغومې ۱۳۹۹
په هېواد کې د کرنې ترڅنګ مالدارۍ هم اقتصادي ارزښت لري او یو شمېر کورنۍ په تېره کلیوالو کورنیو د خپلو کورنیو يوه اندازه لومړنۍ اقتصادي اړتیاوې د کورنیو حیواناتو په ځانګړي ډول له غواوو، وزو او میږو څخه پوره كوي.
د کرنې، اوبولګولو او مالدارۍ وزارت د نورو سکټورونو ترڅنګ د مالدارۍ سکټور ودې او پراختیا ته ځانګړې پاملرنه کړې، چې په ترڅ کې یې د مالدارۍ د سکټور د ودې او پراختیا لامل شوي. د ۱۳۹۹ یم مالي کال په ترڅ کې دکرنې وزارت د مالدارۍ اوحیواني روغتیا ریاست کڼ فعالیتونه تر سره کړي دي، چې عمده لاسته راوړنه یې دادي.
۱- د کرنې وزارت هڅه کوي، چې د غواوو خسکي نسلونه په زراعتي بدل کړي، چې له همدې امله د هېواد په ۳۴ ولایتونو کې د مصنوعي القاح مرکزونه یې جوړ کړي دي. د کرنې وزارت د مالدارۍ د خدماتو ریاست د نسل نېونې د پراختیا څانګې آمر ډاکټرمحمد ایوب احدي وایې، د ۱۳۹۹یم مالي کال په ترڅ کې د څارویو د مصنوعي القاح شپږ مرکزونه جوړ شوي دي، د نوي ټکنالوژۍ په واسطه د سپرم د کنګل کولو عصري لابراټوار جوړول، د مصنوعي القاح له لارې ۱۰۸زره او ۴۸۴ خوسکیو تولد، د نسل نېونې په مرکز کې د شل بقه غواوو روزنه، د څارویو د مصنوعي القاح دولتي اوغیر دولتي مرکزونو د جوازونو تمدید او نوي جوازونه ورکول هغه څه دي، چې په دې برخه کې ترسره شوي دي.
۲- د هېواد په ۳۴ ولایتونو کې د بروسلوز، طبق « FMD»او طاعون واکسینونو پلي کول، د کرنې وزارت د حیواني روغتیا رییس ډاکټر مختار محسیني وایي، چې د ۱۳۹۹یم کال په ترڅ کې د هېواد په ۳۴ ولایتونو کې د بروسلوز یا حیواني محرقې درې میلیونه او ۴۳۷ زره ډوزه واکسینونه پر څارویو پلي شوي، د طاعون ناروغۍ پر وړاندې د هېواد په ۳۴ ولایتونو کې یومیلیونه او ۹۳۲زره او ۵۰۰ ډوزه واکسینونه پر څارویو پلي شوي، په نهو ولایتونو کې د څارویو د بېلابېلو ناروغیو پر وړاندې لس زره ډوزه واکسینونه څارویو ته ورکړل شوي دي او په ټوله کې د هېواد په کچه ۹.۶ میلیونه څاروي د کرنې وزارت له خوا واکسین شوي دي،چې په پایله کې یې د څارویو د مړنې کچه ټیټه او ترڅنګ یې د څارویو د نسل د ښه اصلاح اوتکثیر لامل شوي او دغه راز د انسانانو او څارویو د ګډو ناروغیو د خپرېدو مخه یې نیولی دی.
۳- د هېواد په ۳۴ ولایتونو کې د کانګو تبې (CCHF) د مخنیوي په پار کمپاینونه په لاره اچول شوي دي، چې د کانګو تبې د کچې د ټیټېدا لامل شوي دي.
۴- د بنیحصار په فارم کې ۱۳۰ غواوې او نوې زېږېدلې خوسکې قرنطین شوې، د بلخ په ولایت کې د څلور زره او ۵۰ قره قل پسونو قرنطین، د یادو فارمونو د څارویو د ناروغیو او د ځمکو له غصب څخه مخنیوی، د فارمونو څارویو ته د مناسبې خوراکې په ورکولو سره د شېدو کچه ۱۲۰ زره لیټرو ته لوړول، پر یوشمېر مالدارانو د ۳۰ خوسکیو وېش، د بغلان مالدارۍ فارم ترمیمول او د عصري مالدارۍ د ترویج او تکثیر په پار هلې ځلې.
۵- د لبنیاتو صنعت دودې، پراختیا او خصوصي سکټور د ملاتړ په پار د هېواد په شپږو ولایتونو کې د شېدې ټولولو شپږ مرکزونه جوړول، چې هر مرکزیې د یوزر او ۵۰ لیټره شېدو د ساتنې وړتیا لري او ۲۰۰ کورنۍ تر پوښښ لاندې نیسي.
۶- د څارویو د تغذیې په پار سږکال ۱۲بابه سایلج سیلوګانې جوړې شوې او ۲۵ ټنه حیواني خوراکي توکي په کې زېرمه شوې ده، د حیواني تغذیې لابراټوار جوړ شوی، د غوښینو، هګیو چرګانو او لویو څاریو لپاره لارښودونه ترتیب شوي او د حیواني خوراکي توکو له فابریکو څخه د څارنې له لارې د څارویو د خوراکي توکو کیفیت ښه او کمیت یې زیات شوي دي.
۷- د مالدارۍ په برخه کې ۱۱ اقتصادي طرحې جوړې شوې او ۲۱ زره او ۸۷۵ مالدارانو ته روزنیزې برنامې په لاره اچول شوي دي.
د مالدارۍ په برخه کې دیادو ترسره شویو کړنو ترڅنګ دکرنې وزارت په تېر مالي کال کې د چرګانو روزنې، کب روزنې او شاتو مچیو روزنې په برخه کې هم کڼ اغېزناک فعالیتونه ترسره کړي دي.
د چرګانو روزنې د فارمونو د جوړولو په برخه کې د ګڼو وړو فارمونو ترڅنګ په ۱۸ ولایتونو کې د خصوصي سکټور په ونډې سره د غوښینو چرګانو ۶۵سوداګریز فارمونه جوړ او ګټې اخیستنې ته سپارل شوي دي. په اتو ولایتونو کې د غوښینو چرګانو د درې زره او ۲۰۰ فارمونو څارنه او تخنیکي ستونزو ته یې رسېدنه، د خصوصي سکټور یوزر او ۹۰۰ غیر فعال فارمونه بیا فعالول، په کور د ننه د چرګانو د غوښې اوهګیو د تولید کچه لوړول، په ننګرهار، بلخ، خوست او هرات کې د اسټاک فارمونه جوړول، په کابل او هرات کې د مړزانو او شترمرغ فارمونه جوړول، د چرګانو روزنې په برخه کې خصوصي سکټور ته ۱۰۰ جواز لیکونه ورکول او د چرګانو روزنې د فارم لرونکو د ستونزو د هوارولو په پار د چرګانو روزونکو ټولنې جوړول، د ۹۹یم مالي کال په ترڅ کې د چرګانو روزنې په برخه کې د کرنې وزارت د مالدارۍ ریاست کړنې دي.
دغه راز د کب روزنې په برخه کې د تېر مالي کال په ترڅ کې په هېواد کې د کبانو ۳۵۰ فارمونه جوړ شوي او ترڅنګ یې د کب نیونې او روزنې په موخه لارښودونه جوړ او ۳۴ ولایتونو ته لېږل شوي، د قرغې په فارم کې د کبانو ۱۵ زره بچې روزل، پر یوشمېر فارم لرونکو د کبانو د څلورو زرو بچیو وېش، د کونړ او بامیانو په ولایتونو کې د کبانو فارمونو جوړولو په پار سروې ترسره کول او د هېواد په اوو ولایتونو کې د کبانو د فارمونو سروې هغه څه دي، چې په دې برخه کې ترسره شوي دي.
په همدې حال کې د شاتو مچیو د روزونکو د ملاتړ په پار په ننګرهار، کونړ او لغمان ولایتونو کې د شاتو مچیو پر فارم لرونکو د شاتو مچیو روزنې نوي او عصري توکي وېشل شوي دي، د شاتو مچیو ۱۵۰ فارم لرونکو ته عامه پوهاوی ورکول، د شاتو مچیو د ناروغیو او افتونو کنټرول او د شاتو مچیو د لوږې د مخنیوي او ساتنې په پار څلور قلمه توکو پېرل هغه څه دي، چې د شاتو مچیو د صنعت د پراختیا په پار تر سره شوي دي.
په ورته وخت کې د څارویو د خوراکي توکو د تجزیې او تحلیل په موخه لابراتوار جوړول، د خوراکي فورمولونو ترتیب او چمتو کول، مالدارانو او فارم لرونکوته فني لارښوونې او مشورې ورکول، په یو شمېر ولایتونوکې د خوراکي موادو «فودر بانک»‌ جوړول هغه چارې دي، چې د مالدارۍ د پراختیا په موخه په ۱۳۹۹ یم مالي کال کې د کرنې وزارت د مالدارۍ او حیواني روغتیا عمومي ریاست له خوا ترسره شوي دي