کاپیسا و انار معروف تگاب
معرفی یک ولایت:
کاپیسا و انار معروف تگاب
ولایت سبز و زیبای کاپیسا دارای سابقه کهن زراعتی و باغداری است. این ولایت با داشتن جغرافیای کوهستانی، آب فراوان، نزدیک بودن به کابل، مکان‌های تفریحی و سرسبز، بیش‌تر از همه نزد مردم محبوب و مشهور است.
مناطقی چون صیاد، ریگ روان، کوهستان‌ها، نجراب، گل‌غندی و دانشگاه البیرونی و فابریکه نساجی گلبهار و تاریخ پر افتخاری و هویت گسترده‌ای به این ولایت بخشیده است.
این ولایت دارای زمین‌های حاصل‌خیز دو فصلی است که منابع آبی آن را دریاها، چشمه‌ها، کاریزها و قسماً چاه‌ها تشکیل می‌دهد.
ساحه زمین آبی کاپیسا به (۲۲ هزار و ۵۹۵) هکتار و للمی آن به (یک هزار و ۳۲۳) هکتار می‌رسد، که ازجمله موازی آبی سالانه (۱۶ هزار و ۵۰۰)هکتار گندم، جو، جواری، شبدر، لوبیا، ماش، شالی و پخته کشت می‌شود. هم‌چنان ساحه باغ‌های میوه در حدود پنج هزار و ۵۷۴ هکتار، جنگل‌ها و بته‌زارها به (۱۵ هزار و ۱۴۳)هکتار، علفچرها (۱۳۱ هزار و ۶۴۱)هکتار می‌رسد. پیداوار عمده زراعتی این ولایت عبارت از گندم، جواری، جو، لوبیا، ماش، پخته و ... است.
محصولات عمده این ولایت غله‌جات: گندم، جو و جواری، حبوبات: لوبیا، سویابین، و میوه‌جات: انار، انگور، جلغوزه، چهارمغز، توت و سیب و سبزیجات: بادرنگ، رومی، کچالو، مرچ و در بخش مالداری: شیر، ماست، پنیر، عسل و ماهی است.
انار معروف کاپیسا
انار یکی از محصولات عمده این ولایت است و بیش‌ترین تولید را در ولسوالی تگاب دارد، در مناطق معتدله، نیمه حاره و خشک توافق دارد که تربیت و پرورش این میوه به خصوص انار بی‌دانه و مَیخوش از زمانه‌های قدیم در این ولایت رواج داشته است. این میوه، بر علاوه این که از اهمیت خاص داخلی برخوردار بوده یکی از اقلام مهم صادراتی کشور نیز شمرده می‌شود.
اکثریت درخت‌های انار در سال دوم میوه می‌گیرند، ولی حاصل‌دهی کامل آن بعد از سال سوم تا پنجم آغاز می‌شود. ساحه باغ‌های انار این ولایت ۸ هزار و ۳۰ جریب زمین است که سالانه ۲۲ هزار و ۲۵۹ تن انار تولید می‌کند.
ولسوالی تگاب بعد از قندهار بیش‌ترین انار را تولید می‌کند که انار بی‌دانه‌ی آن از شهرت خوبی برخوردار است. در این ولسوالی انواع مختلف انار شامل انار بی‌دانه، انار میخوش، انار شیرین و غیره وجود دارد. با ایجاد باغ‌های انار، دهقانان توانسته‌اند که از هر جریب زمین تقریباً دو هزار و ۷۷۰ کیلو گرام انار محصول به دست آورند. اوسط قیمت هر کیلو انار بی‌دانه ۱۰۰ افغانی و میخوش ۵۰ افغانی در بازار محلی بوده که مجموعاً از فی جریب به طور اوسط انار بی‌دانه ۲۷۷هزار افغانی و انار میخوش ۱۳۸ هزار و ۵۰۰ افغانی درآمد به دست می‌آید.
انگور
انگور یکی از مهم‌ترین میوه‌هایی است که کشت و تولید آن در ولایت کاپیسا از سابقه طولانی برخود دار بوده و دارای شرایط طبیعی و اقلیم مساعد برای تربیه و تولید انگور می‌باشد. با استفاده از تکنولوژی عصری با بهترین کمیت و کیفیت تولید می‌گردد. در ولایت کاپیسا، ساحه کشت انگور به ۹۵۷.۴ هکتار زمین می‌رسد و تولید سالانه آن ۳۰ هزار و ۱۵۸ تن است که و ارزش چهار میلیون و ۳۰۸ هزار و ۴۰۰ افغانی نظر به نرخ هر کیلوگرام ۱۴.۳ افغانی می‌باشد که نقش عمده را در امرار معیشت باغداران دارا می‌باشد.
سیب
یکی از میوه‌جات مهم و پرمصرف بوده که به شکل تازه، کامپوت یا پارچه شده در کنسرو، مربا و خشک شده مورد استفاده قرار می‌گیرد که تا هنوز هم از کشور‌های همسایه وارد افغانستان می‌شود، انواع مختلف سیب در این ولایت توافق داشته و حاصل قابل ملاحظه‌ای می‌دهد که با احداث باغ‌های سیب متراکم و نیمه‌متراکم انواع M۹و B۹M۷,M۱۱۱ باغداران توانسته‌اند به طور اوسط از یک جریب زمین باغ، بیش از هشت هزار و ۹۰۸ کیلوگرام محصول که مبلغ ۱۵۵ هزار و ۲۰۰ افغانی مفاد خالص می‌شود را به دست بیاورند.
جلغوزه
جلغوزه یکی از مهم‌ترین میوه‌های خشک و تجارتی کشور به حساب می‌رود که منبع اصلی آن ولایت‌های پکتیا، خوست، کاپیسا و لغمان است. از جمله این ولایات، کاپیسا با داشتن تقریباً یک هزار و ۸۰۰ هکتار که نظر به شرایط امنیتی نمی‌توان آمار دقیق آن را تذکر داد، ولی در سال گذشته جلغوزه این ولایت با غوزه آن به ولایت پکتیا انتقال داده شد و از آن‌جا بعد از پروسس به فروش رسید که برای دهقانان این ولایت باوجود این که از بالای زمین‌شان بدون پروسس خریداری گردیده بود، ولی تاحدودی برای دهقانان منفعت بزرگی به دنبال داشت.
توت
توت یکی از خوشمزه‌ترین و خوب‌ترین میوه‌ها است که تازه و خشک خورده می‌شود. از لحاظ ارگانیک بودن آن ۱۰۰ درصد می‌توان تضمین کرد که در ولایت کاپیسا، توت از بسیار قدیم تا حال غرس و پرورش می‌گردد و رابطه عمیق تاریخی با فرهنگ این سرزمین دارد، این میوه در بهار و تابستان به پخته‌گی می‌رسد و جشن‌ها و میله‌های خوبی را در بردارد، که در این اواخر منبع عایداتی برای دهقانان در زمان رفع حاصل به شکل تازه و خشک گردیده است که به طور گسترده جهت اهداف شخصی و تجارتی پرورش می‌شود که منابع عایداتی و اشتغال‌زایی اکثریت مردم، مخصوصاً خانم‌ها تلقی می‌گردد. ساحه درختان توت به (۶۲۱) هکتار می‌رسد که سالانه (بیش‌تر از سه هزار و ۵۸۶ تن توت تولید می‌گردد. این محصول به شکل خشک در بازارهای داخلی و خارجی فروخته می‌شود و انواع مختلف توت شامل (توت خودی سفید، توت خودی سیاه و سفید، توت چهار مغزی، توت سیاه، شاه‌توت و شیرتوت) وجود دارد که توت خودی، توت چهارمغزی و توت سیاه بیش‌تر خشک می‌گردد که هر جریب زمین باغ توت اگر به شکل درست جمع‌آوری گردد از ۳۵ تا ۵۰ کیلو حاصل می‌دهد که قیمت هر کیلو توت خودی ۲۰۰ تا ۲۵۰ افغانی و توت سیاه و چهارمغزی ۱۰۰ تا ۱۵۰ افغانی است.
سبزیجات
ولسوالی‌های حصه اول و دوم کوهستان نظر به هموار بودن زمین‌های زراعتی آن، زمینه کشت سبزیجات را فراهم کرده است که سالانه به صدها تن سبزی در این ولسوالی‌ها تولید می‌شود. سبزیجات عمده آن شامل تولید بادنجان رومی و بادرنگ است که از نظر اقتصادی برای دهقانان منفعت اقتصادی خوبی در بردارد. گرچند سبزیجات مختلف کشت می‌گردد، خواستیم به صورت فشرده از این دو نام ببریم. زمین‌های زراعتی کاپیسا در اکثر مناطق هموار و دارای آب فراوان می‌باشد که اکثراً یا باغ ساخته شده و یا هم سبزیجات در آن‌ها کشت می‌شود. این ولایت مرکز خوب تولید محصولات زراعتی به خصوص سبزیجات و میوه‌جات برای پایتخت است.