پیاز وطن، هم غذا هم دارو

دهقان (بزګر) اوونیزه / محمدتمیم صدیقی
به اساس آماری که ریاست احصائیه وزارت زراعت، آبیاری و مالداری در سال ۱۳۹۹ از تولید و ساحه کشت پیاز در سطح کشور ارایه کرده است، ساحه کشت پیاز ۱۶ هزار و ۹۵۸ هکتار است که از این مقدار ۳۱۰ هزار و ۹۷۹ متریک تن پیاز تولید شده است. پیاز افغانستان بازار‌های داخلی و خارجی دارد.
ولایت‌هایی که در تولید پیاز پیش‌تاز ‌اند برای شما به معرفی می‌گیریم.
ننگرهار
ریاست زراعت ولایت ننگرهار از افزایش حاصلات پیاز در این ولایت خبر داده می‌گوید که امسال نسبت به سال قبل پنج درصد در حاصل پیاز افزایش رونما شده است.
مسوولان در ریاست زراعت ننگرهار می‌گویند که در سال ۱۳۹۸ ساحه تحت کشت پیاز یک هزار و ۵۵۳ هکتار است. از این مقدار زمین، ۳۲ هزار و ۶۱۳ تن پیاز تولید شده بود. اما در سال ۱۳۹۹ میزان تولید پیاز به ۳۹ هزار و ۹۷۴ متریک تن رسیده است.
پیاز در تمام ولسوالی‌های ننگرهار کشت می‌گردد و نتیجه خوب نیز داده است. بیش‌تر پیاز ننگرهار مصرف داخلی دارد. وزارت زراعت با ایجاد سردخانه‌ی پیاز از یک سال بدین‌سو در قسمت حفظ و نگهداری پیاز برای زمین‌داران کمک زیاد کرده است و نگذاشته است که محصولات‌شان فاسد و خراب شود.
شماری از دهقانان از ساخت سردخانه‌های پیاز در این ولایت استقبال کردند و گفتند از این پس دیگر محصولات‌شان را در وقت رفع حاصل به نرخ پایین نمی‌فروشند و نگرانی‌ای از فاسد شدن محصولات‌شان ندارند، در همین حال شماری از زمین‌داران، ضمن تشکر از ساخت سردخانه‌‌های پیاز توسط وزارت زراعت برای‌شان، خواهان ایجاد سردخانه‌های بیش‌تر پیاز در این ولایت شده‌اند.
خان جان یک تن از زمین‌دران ولسوالی رودات ولایت ننگرهار است. او می‌گوید که هشت جریب زمین دارد و در کنار سایر محصولات، پیاز هم کشت می‌کند. هر سیر (هفت کیلو) پیاز را در بازار‌های داخلی ۱۳۰ افغانی می‌فروشد.
لوگر
ساحت کشت پیاز در لوگر پنج درصد افزایش یافته است.
ریاست زراعت ولایت لوگر از افزایش ساحه کشت پیاز در این ولایت خبر داده و می‌گوید که امسال نسبت به سال پار ساحه‌ی کشت پیاز در این ولایت، ۴۰ هکتار زمین زیاده شده است.
عبدالله تسل رییس زراعت ولایت لوگر می‌گوید که حاصلات پیاز نسبت به سال پار در این ولایت کاهش یافته است. او می‌افزاید که نبود بازار دلیل اصلی در کاهش حاصلات پیاز است.
به قول آقا تسل در سال ۱۳۹۹ ساحه تحت کشت پیاز در این ولایت یک هزار و ۱۶۰ هکتار است و از همین مقدار به میزان ۳۶ هزار و ۵۴۰ پیاز تولید شده است.
پیاز در تمام ولسوالی‌های ولایت لوگر کشت و تولید می‌شود. ۷۰ درصد تولیدات پیاز این ولایت به پاکستان صادر می‌گردد و ۳۰ درصد متباقی آن در بازار‌های داخلی فروخته می‌شود.
احمد یک تن از زمین‌داران ولسوالی محمدآغه ولایت لوگر است. او می‌گوید که خدا را شکر حاصلات پیاز خوب است و بازار هم دارد. از وزارت زراعت می‌خواهد که در قسمت مارکیت و سردخانه‌های پیاز کمک‌شان کند.
شاه‌پور یک تن از دهقانان ولسوالی پل علم ولایت لوگر است. او می‌گوید که پنج جریب زمین دارد و سالانه آن را پیاز کشت می‌کند و حاصل خوب نیز می‌گیرد. هر سیر(هفت کیلو)  پیاز در بازار‌های داخلی در بدل ۱۱۰ افغانی فروخته می‌شود.
فراه
حاصلات پیاز فراه پنج درصد افزایش یافته است.
ریاست زراعت ولایت فراه از افزایش حاصلات پیاز در این ولایت خبر می‌دهد و می‌گوید که نسبت به سال پار پنج درصد در تولیدات پیاز این ولایت افزایش رونما گردیده است.
قدرت‌الله کاکر آمر امور زراعتی ولایت فراه می‌گوید که امسال ساحه کشت پیاز  دو هزار و ۴۱۱ هکتار است که از این مقدار به میزان ۶۶ هزار و ۶۷ تن پیاز تولید شده است.
بیش‌ترین پیاز ولایت فراه در ولسوالی‌های پشت‌رود، بالابلوک، بکوا، خاک سفید و مرکز فراه کشت و تولید می‌گردد.
به قول آقا کاکر، پیاز فراه بیش‌تر در بازار‌های محلی و ولایت‌های هم‌جوار آن فروخته می‌شود و در گذشته بنا بر شدت گرما و نبود امکانات ذخیره‌سازی پیاز، زیان‌های زیاد برای دهقانان وارد کرده بود که خوش‌بختانه با ایجاد سردخانه‌های پیاز تا یک حدی مشکل فاسد شدن محصولات پیاز دهقانان حل شده است.
شماری از زمین‌داران ولایت فراه از نبود مارکیت و سردخانه‌ها پیاز در این ولایت شکایت می‌کنند و می‌گویند که در وقت رفع حاصل تمام محصولات‌شان فاسد و خراب می‌شود؛ چون سردخانه‌های میوه و پیاز کچالو وجود ندارد و دهقان مجبور است به نرخ ناچیز پیاز را فروشد و به همین ترتیب تربز و خربزه در وقت حاصل به نرخ پایین فروخته می‌شود. از سوی دیگر مسوولان در زراعت ولایت فراه می‌گوید با ساخت سردخانه‌های پیاز، قسمتی از مشکلات زمین‌داران حل خواهد شد و امید است در سال ۱۴۰۰ ذخیره‌گاه‌های پیاز بیش‌تر ساخته شود تا از این مشکلات به در آییم.
محمد عارف یک تن از زمین‌داران ولسوالی پشت‌رود ولایت فراه است. او می‌گوید که در فراه نسبت آب و هوای گرم، بعضی از محصولات نتیجه خوب داده است. حاصلات زیاد است، اما از نبود مارکیت و سردخانه شکایت دارند. او از وزارت زراعت می‌خواهد که در قسمت بازاریابی برای محصولات و ساخت سردخانه‌ی نگهداری پیاز کمک‌شان کند.
محمد عمر یک تن دهقانان ولسوالی خاک سفید است. او می‌گوید که هفت جریب زمین دارد و پیاز و دیگر محصولات کشت می‌کند. حاصلات آنان همه‌ساله زیاد است، اما بازار ندارد و زیان‌های فراوانی از این ناحیه دیده‌اند.
درباره پیاز
پیاز از قدیمی‌ترین سبزی‌ها و ترکاری‌ها در جهان است. خاستگاه اصلی آن افغانستان ذکر شده است. پیاز به خانواده آلیاسه (Alliaceae) متعلق است و گیاهی است دوساله با رشد بوته‌ای ضعیف، برگ‌های استوانه‌ای شکل میان‌خالی که در سال اول با توجه به طول روز مورد نیازش، تشکیل سوخ (Bulb) داده و در سال دوم با کشت سوخ‌ها و پس از ظهور ساقه گل‌دهنده و چترها تولید بذر می‌کند. مهم‌ترین فاکتورهای محیطی مؤثر در تشکیل سوخ درجه حرارت و طول روز است و بر این اساس ارقام پیاز به سه گروه شامل ارقام روز بلند، روز متوسط و روز کوتاه تقسیم‌بندی می‌شوند. اهمیت این موضوع در تعیین زمان مناسب کاشت است. پیاز در طول زمان نه تنها در آشپزی بلکه خاصیت‌های درمانی آن مورد توجه قرار گرفته است.
پیاز دارای ترکیبات گوگردی، قند، کلسیم، املاح سدیم و پوتاشیم، ید، سیلیس، آهن، فاسفورس و ویتامین‌های A. B. C می‌باشد.
پیاز خام فعالیت معده را زیاد می‌کند و در نتیجه ترشح اسید کلریدریک را شدت می‌بخشد. بنا بر این کسانی‌که ناراحتی معده دارند، ممکن است سوزش و درد در معده خود حس کنند. این‌گونه اشخاص باید پیاز پخته مصرف کنند که ترشحات دستگاه هاضمه را منظم کرده اشتها را زیاد و دل‌درد و نفخ معده را درمان می‌کند. از پیاز به عنوان آنتی‌بیوتیک طبیعی نیز یاد می‌شود.