عناب «طلای سرخ» ولایت فراه

 

نعیم رضایی

عناب میوه‌ی است، خوشمزه، شکل آن بیضوی است و رنگ سرخ دارد. عناب به صورت تازه و خشک به مصرف می‌رسد، این محصول خوش‌رنگ، در کشور بیش‌تر در ولایت فراه تولید می‌شود، که در این ولایت به نام طلای سرخ فراه نیز مشهور است.

پیشینه تاریخی این درخت بر می‌گردد به چین، که هزاران سال پیش باغداران این کشور آن را زرع می‌کردند.

درخت عناب در مناطقی که هوای گرم داشته باشد، رشد می‌کند و حاصل خوب می‌دهد. از این لحاظ در افغانستان، ولایت فراه، برای حاصل‌دهی عناب فوق‌العاده است. به گونه‌ای که، دهاقین این ولایت به مساحت حدود یک هزار و ۳۴۰ هکتار زمین را عناب غرس کرده‌اند که سالانه حاصل خوبی به دست می‌آورند.

عناب، درختی با برگ‌های ریز و کوچک که در زمستان می‌ریزد، ۵ تا ۱۲ متر ارتفاع دارد. در بهار شکوفه می‌کند و در تابستان میوه‌ می‌دهد. گل‌های این درخت هم‌مانند سیب دوجنسی است، که گرده‌افشانی آن توسط حشرات صورت می‌گیرد. شاخه‌های درخت عناب، خاردار است.

ارزش غذایی عناب

این میوه منبع خوبی از ویتامین «سی» و حاوی مقادیر قابل ملاحظه‌ای از مواد معدنی است. هم‌چنین دارای پروتین، کاربوهیدرات و مواد معدنی کلسیم، فاسفورس، آهن، کاروتن، تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین و فلورین می‌باشد. در ضمن حاوی پک تین (به عنوان کلسیم پکتات) به عنوان فیبر محلول مؤثر در کاهش چربی و قند خون است. محتوای چربی کل میوه عناب بسیار کم است. نسبت اسیدهای چرب اشباع نشده به کل چربی در میوه عناب بالا است، بنا بر این متخصصان تغذیه می‌توانند عناب را به عنوان بخشی از رژیم غذایی توصیه کنند. اما از این میوه به گونه‌ی سنتی در ولایت فراه به حیث آرام‌بخش، تنظیم‌کننده‌ی فشار خون، جلوگیری‌کننده از نفس‌تنگی و بیش‌تر برای درمان کم‌حوصله‌گی بانوان باردار، توصیه می‌شود.

این میوه، تازه و هم به شکل خشک شده استفاده می‌شود. عبدالعزیز یک‌تن از عناب‌کاران ولایت فراه در مورد نحوه‌ی خشک کردن این میوه می‌گوید: «زمین را هموارکاری و بعد سمنت می‌کنیم، عناب را از درخت آورده و قسمی هموار می‌کنیم، که یکی بالای دیگر قرار نگیرد تا سه روز نور آفتاب بالایش می‌تابد و عناب خشک می‌شود، بعد جمع‌آوری می‌کنیم و داخل بوجی‌ها می‌اندازیم، می‌بریم داخل خانه که نور آفتاب بالایش نتابد.»

ارزش اقتصادی عناب در بازارهای کشور

عناب بازار خوب تجارتی دارد، که دهقانان این ولایت سالانه تا ۴۷ هزار تن عناب از باغ‌های‌شان حاصل می‌گیرند. هر پنج کیلو عناب تازه در کشور تا به سه هزار افغانی نیز به فروش می‌رسد.

عبدالبصیر یک‌تن از تاجران محلی این ولایت می‌گوید: «ما عناب خشک‌شده را به تاجران دیگر ولایت‌ها به فروش می‌رسانیم که از ارزش هر من (هر پنج کیلوی) آن از ۵۰۰ افغانی شروع می‌شود، که عناب عالی را تا هفت هزار افغانی نیز به فروش رساندیم.»

این میوه بیش‌تر در مرکز فراه، ولسوالی‌های قلعه، پشت‌رود و بالابلوک ولایت فراه کشت می‌شود.