چرا باید از روغن‌های گیاهی وطنی استفاده کنیم
گپ دهقان
اکثریت قاطع روغن‌هایی که در افغانستان مصرف می‌شود، وارداتی است. روغن‌های وارداتی، که اکثراً روغن‌های حیوانی‌اند و به نام نباتی، به فروش می‌رسند، چرب‌تر از مسکه و پر از موادی‌اند که بدن، بدون کار فزیکی ثقیل و ورزش‌های سخت، نمی‌تواند آن را دفع کند.
روغن‌های حیوانی، به خاطر کارایی بیش‌تر در پخت‌وپز، نزد بسیاری از آشپزها نیز محبوب اند. اما باید به یاد داشت که روغن حیوانی، بر خلاف مسکه که نوعی دیگر از روغن حیوانی است، آب و ترکیبات شیر اضافی در خود ندارد و به واقعیت، چربی خالص است. یعنی به گونه‌ی مثال، باید بگوییم که تنها یک قاشق غذاخوری روغن حیوانی حاوی هشت گرام چربی اشباع است.
در وضعیتی که بیماری‌های فشار خون و کلسترول بالا در جامعه گسترده است، استفاده از روغن‌های غیرصحی و حیوانی، می‌تواند سبب افزایش بیش‌تر این بیماری‌ها گردد. برای این که بتوانیم وضعیت صحی خود و اعضای خانواده را کنترل کنیم، بهترین گزینه، استفاده از روغن‌های گیاهی وطنی است.
مناسب‌ترین روغن‌ها، روغن‌های گیاهی‌اند. در سال‌های اخیر، میزان تولید گل آفتاب‌پرست برای تولید روغن در ولایت‌های مختلف، از جمله ننگرهار، افزایش یافته است و می‌تواند تولید روغن آن، مژده‌ی خوبی برای مردم باشد. روغن گل آفتاب‌پرست، منبع بزرگ ویتامین «E» است. همین طور، روغن زیتون که در ننگرهار نیز تولید می‌شود، می‌تواند گزینه‌ی مناسب و صحی‌ای باشد.
گذشته از همه‌ی این‌ها، روغن کنجد، بهترین روغن خوراکی است که تولید دانه‌ی کنجد در افغانستان گسترده است.
در واپسین گزارشی که هفته‌نامه‌ی دهقان کار کرده، ما مژده‌ی احتمال افزایش ۳۸ درصدی تولید کنجد ولایت جوزجان را نشر کردیم. در این گزارش آمده است: «روغن خوراکی کنجد به ملکه‌‌ی روغن‌های خوراکی مشهور است و دانه‌ی کنجد بیش‌ترین میزان روغن را در بین دانه‌های روغنی دیگر دارا است. روغن کنجد حاوی آنتی اکسیدان‌های طبیعی است که باعث از بین رفتن سرطان‌های خفته در بدن می‌شود و موجب جلوگیری از سرطان‌های دستگاه گوارش، پروستات و سینه می‌گردد. پس بهترین گزینه برای استفاده، روغن‌های گیاهی وطنی است.»
شاید پرسش اساسی خواننده‌گان این باشد که به میزان مورد نیاز کشور، تولید نداریم و نمی‌تواند تولید کنونی کفایت کند. این یک واقعیت است، ولی واقعیتی دیگر این است که ما آیا ترجیح می‌دهیم گاهی هم برای حفظ سلامت خودمان به جای مصرف ۱۰۰۰ افغانی برای خرید روغن خارجی و سپس هزینه‌کردن ۱۵۰۰ افغانی در شفاخانه‌ها برای حل مشکل صحی ناشی از استفاده از روغن‌های غیرصحی، صِرف ۱۵۰۰ افغانی را روغن گیاهی وطنی خرید کنیم؟
مسلماً بیش‌تر خواننده‌گان پاسخ منفی می‌دهند. پس باید تا جایی که ممکن است روغن گیاهی وطنی استفاده کنیم تا دهقانان مزارع بیش‌تر را از این گیاهان کشت کنند و هم‌زمان با این، تولید روغن‌های گیاهی خوش‌کیفیت وطنی بیش‌تر و واردات روغن‌های بی‌کیفیت کم‌تر شود.
یکی از عوامل، کم‌بود تقاضای شهروندان است که دهقانان را وادار به تولید بیش‌تر گیاهان تولیدکننده‌ی روغن یا «نباتات تیلی» نمی‌کند.