تولید کافی متأثر از نبود پروسس معیاری

در روزهای اخیر، اکثر بازارهای کشور را مشاهده می‌کنید که پر از بادنجان رومی است. این یک مثال زنده و ارزنده از تولید فراوان و خوش‌کیفیت داخلی است. میزان و کیفیت خوب این تولید، به معنای این نیست که ما از ارزانی بهای آن خوش باشیم. ممکن است امروز در سر مزرعه‌های بادنجان رومی در جاهای مختلف افغانستان، یک سیر (هفت کیلو) رومی در بدل ۲۰ افغانی نیز فروخته شود. آیا هدف وزارت زراعت از آموزش‌دهی به دهقانان برای تولید بسیار و خوش‌کیفیت، همین است؟ ‌مسلماً که نه! برای رفع نیاز اصلی، زنجیره‌ی ارزشی محصولات زراعتی ایجاب می‌کند سرمایه‌گذاران و متشبثان پا پیش بگذارند و روی ظرفیت‌های موجود سرمایه بگذارند، و درآمد و اشتغال‌زایی کنند.
همین امروز، چنان‌که گفتیم، هفت کیلو رومی ممکن است در سر مزرعه ۲۰ افغانی باشد و هم‌زمان همین اکنون یک قوطی رُب خارجی در بازار ۱۰۰ افغانی است، این واقعیت، دقیقاً چی چیزی را می‌تواند بازگو و اثبات کند؟ آیا سرمایه‌داری وجود ندارد که روی پروسس معیاری این محصول و ده‌ها تولید دیگر کار، درآمد و شغل‌آفرینی کند؟
سوگ‌مندانه علاقه‌مندی به سرمایه‌گذاری‌های پایدار، که «کم‌ریسک» هم می‌باشد، کم‌تر است. این حالت باعث شده است که دهقانان افغانستان در پایان هر فصل حیران بمانند که چی کشت کنند. امسال کسانی که رومی کشت کرده بودند، شاید سال آینده این کار را نکنند. اما اگر فابریکه‌ای برای تولید رُب می‌بود، نه رومی مثلاً ارزان می‌شد و نه بازار افغانستان کاملاً پر از رُب خارجی می‌بود و نه دهقان حیران و پشیمان.
وزارت زراعت، آبیاری و مالداری بر اساس قوانین کشور و نیز امکاناتی که دارد، نمی‌تواند این نوع فابریکه‌ها را بسازد، اما می‌تواند در سرمایه‌گذاری متشبثان در بخش‌های رشد و پایدارسازی تولیدات زراعتی، آنان را یاری فراوان و کمک مالی کند و از این بیش‌تر نباید انتظار وجود داشته باشد.
در این بخش، وزارت زراعت فی‌صدی سب‌سایدی زیادی به سرمایه‌گذاران می‌دهد. سرمایه‌گذاری روی نیازهای پایدار، باعث می‌شود که تولید به مرحله‌ی پایدار برسد و دهقانان دل‌جمع به کشت‌وکارشان برسند. این وضعیت باعث پایداری درآمد سرمایه‌گذاری، پایداری شغل‌ها و در نهایت وقتی گسترده شود، باعث پایداری اقتصاد ملی می‌شود.
با توجه به حاصلات زراعتی فراوان و پر بودن بازار از محصولات خارجی‌ای که سرمایه‌گذاران ما توانایی ارایه‌ی بدیل آن را دارند، فقط می‌توان گفت که ما تنبلیم و نمی‌خواهیم با ارایه‌ی بدیل‌ها باعث رشد خودمتن و آینده‌ی کشوری شویم که فرزندان ما، نزدیکان ما و در کل هموطنان ما و در نهایت نسل‌های بعدی آنان در آن زنده‌گی می‌کنند.
چرخه‌ی حرکت و رشد اقتصاد زراعتی، تنها با حمایت‌های حکومت از دهقانان و متشبثان سریع‌تر نمی‌شود. واقعیت امر این است که این حرکت، بسته‌گی به تلاش همه‌گانی از تولیدکننده تا پروسس‌گر و از فروش/فروشنده تا مصرف‌کننده دارد.
پروسس معیاری در همین بخش کوچک هم می‌تواند میلیون‌ها دالر به اقتصاد افغانستان تأثیر مثبت بگذارد و باعث گردش این مقدار پول در داخل افغانستان شود.