حاصلات چهارمغز به چهارده‌هزار و ۸۷۷ تُن رسید
آمار و ارقام ریاست احصاییه و معلومات وزارت زراعت، آبیاری و مالداری، نشان می‌دهد که در سال ۱۳۹۹ خورشیدی، ۱۴هزار و ۸۷۷ متریک‌تُن چهارمغز در سراسر کشور حاصل به‌دست آمده است. براساس این ارقام، پنج‌هزار و ۲۰۶ هکتار زمین تحت پوشش درختان چهارمغز قرار دارد.
چهارمغز در بیست‌وهشت ولایت حاصل و رشد مناسب دارد. در رده بندی ریاست احصاییه و معلومات وزارت زراعت، آبیاری و مالداری، بدخشان با برداشت ۴هزار و ۴۶۴ متریک‌تُن حاصل، مهم‌ترین تولیدکننده چهارمغز در کشور است. کاپیسا با برداشت ۲۵۲۰ متریک‌تُن حاصل در جایگاه دوم، پروان با ۱۵۷۵ متریک‌تُن در جایگاه سوم، بغلان با ۸۰۳ متریک‌تُن در جایگاه چهارم از لحاظ عمده‌ترین تولیدکنندگان چهارمغز قرار گرفته‌اند. آب‌وهوای مناسب، بارندگی‌های به موقع و حمایت وزارت زراعت از باغداران، از دلایل عمده‌ی پیشتازی این ولایات در تولید بیشترین مقدار چهارمغز در کشور است.
کابل، نورستان، تخار، پنجشیر، کنر، پکتیا، میدان وردک و دایکندی نیز بستری مناسب و مساعدی برای تولید و رشد چهارمغز دارند.
شش ولایت که شامل جوزجان، فراه، کندهار، هلمند، زابل و نیمروز می‌شوند، نظربه شرایط اقلیمی در این ولایات چهارمغز حاصل نمی‌دهد. در مناطقی که هوا متناوب گرم و سرد می‌شود، جای مناسب برای غرس نهال چهارمغز نیست؛ چون این تغییرات درجه حرارت و مقاومت درخت را در مقابل سردی و گرمی بالا و پایین می‌آورد.
چهارمغز یکی از میوه‌های با ارزش و مهمی است که فواید زیاد داشته و استفاده از چهارمغز به‌خصوص در زمستان با دیگر میوه‌های خشک بیشتر رواج دارد.
درخت چهار مغز تقریباً در سرتاسر افغانستان توافق محیطی دارد ولی ساحات کوهستانی و ریگی مناسب‌تر برای رشد و نموی بهتر آن است.
از چوب چهارمغز نیز در صنعت کار گرفته می‌شود و حتی از گل و پوست هسته چهارمغز به‌شکل آیودین در طبابت یونانی استفاده می‌شود. میوه یا هسته آن سرشار از ویتامین A وB است و به‌صورت خشک و تازه از میوه آن استفاده می‌شود.
ارزش غذایی چهارمغز
چارمغز دارای ارزش غذای زیاد می‌باشد. مغز چهارمغز دارای ۷۶درصد روغن، ۲۲درصد پروتین و مقداری کاربوهایدریت‌ها و هم‌چنان کمی ویتامین‌های A-B-E در میوه‌های خام و ویتامین C وجود دارد که ارزش آن را بالا می‌برد. مغز چهارمغز هم تازه وهم خشک خورده می‌شود برعلاوه در شیرنی‌سازی و کلچه‌پزی نیز به کاربرده می‌شود.
از میوه چهارمغز روغن‌های دل‌چسپ تولید شده که در بعضی خوراکی‌ها از آن استفاده می‌شود. چثارمغز تازه ۵۰ درصد و چهارمغز خشک ۶۵ درصد وزن خود را روغن دارد. چثارمغز میوه‌ای است که از نظر داشتن عناصر حیاتی است و برای فعالیت، ویتامین‌ها دربدن ضرورت کامل دارد. چثارمغز دارای مس است و با آهن برای ساختن کرویات سرخ خون همکاری می‌کند.
از چهار مغز روغنی مایع می‌گیرند که با این روغن بدن بچه‌هایی را که استخوان‌های نرم دارند و یاکم خون هستند مالش می‌دهند تا استخوان‌های آن‌ها محکم شود و کم‌خونی آن‌ها برطرف گردد.
اهمیت اقتصادی چهارمغز
چهارمغز خشک از نظر اقتصادی اهمیت درجه اول دارد. به‌خاطری که چهارمغز خشک نسبت به چهارمغز تازه وسایر میوه‌ها بازار فروش زیاد دارد و این میوه خشک در اقتصاد ملی یک کشور نقش عمده بازی می‌کند.
اکنون در افغانستان چهارمغز کاغذی که اهمیت بیشتر دارد، زیادتر تولید می‌شود. چهارمغز کاغذی دارای رنگ سفید و خوشمزه با پوست نازک است که بعضی از این چهارمغزها با فشار کف دست می‌شکند.
تا حال چندین نوع چهارمغز در کشور شناسایی شده که مشهورترین آن کاغذی، کورک و عاقلی می‌باشد.
شرایط محیطی
آب هوا چارمغز نسبت به سایر میوه‌ها دارای مغز بیشتر است. مناطقی که دارای زمستان یک نواخت بدون تغییر شدید است، چهارمغز در این ساحات درجه حرارتی با حداقل ۳۰-۳۵ درجه سانتی‌گراد سردی را تحمل نموده می‌تواند. گل‌های نر و پندک‌های انکشافی و نموی درسردی ۲۸ درجه سانتی‌گراد تا اندازه‌ای خساره‌مند می‌گردد و بعدً هوا که کم‌کم گرم شود، بهترین جای غرس درخت چارمغز به حساب می‌رود. در مناطقی که هوا متناوب گرم و سرد می‌شود جای مناسب برای غرس چار مغز نمی‌باشد. چون این تغییرات درجه حرارت مقاومت درخت را در مقابل سردی وگرمی کم می‌کند.
هم‌چنین چهارمغز هرچند در اکثر نقاط می‌روید، اما در ارتفاعات بالاتر از ۲۵۰۰ متر از سطح دریا بهتر رشد ونمو می‌کند و کم‌تر مبتلا به آفات می‌شود. سرمای زیاد درفصل زمستان به شاخه‌های درخت مسن صدمه می‌رساند اما تنه درخت در برابر سرما مقاوم است.
جمع‌آوری حاصل چهارمغز
میوه چهارمغز را وقتی جمع می‌کنند که کاملاً پخته شده باشد. اگر قبل از پخته شدن جمع گردد، اندازه مغز کم می‌شود و خوب نگهداری نمی‌شود.
هرگاه میوه پخته شود، پوست سبز آن پاره شده میوه به زمین می‌افتد. میوه چهارمغز توسط دست جمع می‌شود و شاخ آن را تکان می‌دهند. میوه‌هایی که درشاخ‌های بلند محکم باشد توسط یک چوب دراز که بنام خاده یاد می‌شود بالای درخت چهارمغز به فشار می‌کوبیم تامیوه‌های باقی‌مانده به زمین بیفتد. دربعضی کشورها جمع‌آوری چهارمغز بصورت میکانیزه انجام می‌شود.
به‌خاطر این‌که میوه جمع‌آوری‌شده کیفیت عالی و رنگ سفید را به‌خود داشته باشد، بلافاصله پوست می‌نماییم، پس می‌شویم و در آفتاب گذاشته خشک می‌کنیم.
درخت چهارمغز در ماه حمل گُل می‌کند و این وقتی است که شاخچه گُل‌های آن به نموی خویش آغاز می‌نماید. مرحله باز شدن پندک آن ۴-۵ هفته تا ۱۰-۱۲ هفته ادامه می‌یابد و البته این روند مربوط به اقلیم می‌باشد.
