سرمازده‌گی نباتات و روش‌های مقابله با آن
تغییر اقلیم یک پدیده‌ی جهانی است و یک خطر جدی برای محیط زیست، امنیت غذایی، منابع طبیعی و فعالیت‌های اقتصادی، در سراسر جهان به شمار می‌رود. تغییرات اقلیمی نشان‌دهنده تغییرات غیر عادی در اقلیم اتمسفر زمین است که به سبب عوامل مختلف مخصوصاً افزایش در غلظت گازهای گلخانه‌ای رخ می‌دهد و سبب نوسانات در درجه حرارت می‌گردد. این نوسانات در درجه حرارت، باعث خسارات هنگفت به کشورهایی می‌گردد که اقتصادشان وابسته به زراعت می‌باشد. افغانستان نیز در جمع این کشورها است. نوسانات در درجه حرارت، مخصوصاً بلند رفتن درجه حرارت، در اوایل بهار سبب شده که نباتات قبل از وقت از خواب زمستانی بیدار شوند و شروع به گل‌دهی و نمو کنند و در صورت پایین رفتن درجه حرارت، سبب سرمازده‌گی نباتات می‌گردند. سرمازده‌گی پدیده‌ای است که در آن درجه حرارت پایین‌تر از صفر و یا از نقطه‌ای که سبب ایجاد خسارات و یا حتا از بین رفتن اکثریت اعضای نباتات می‌گردد. سرمازده‌گی در اوایل بهار، خسارات هنگفتی به درختان میوه می‌زند و این مشکل یک مشکل بزرگ در کشورهای انکشاف‌یافته مانند امریکا نیز هست که سالانه تقریباً سه تا چهار فی‌صد محصولات زراعتی‌اش به سبب مشکل سرمازده‌گی از بین می‌رود.
شایان ذکر است که پدیده سرمازده‌گی امسال در کشور ما نیز یک معضل برای محصولات زراعتی در بعضی از ولایات است. زیرا در بعضی مناطق بعد از این که نباتات از خواب زمستانی بیدار شدند و حتی شروع به گل‌دهی کردند، برف بارید. وزارت زراعت لازم دید تا بعضی از روش‌هایی را که شاید بتواند تا اندازه‌ی زیادی در کنترل خسارات ناشی از این پدیده کمک کند، به زراعین خصوصاً باغداران آموزش بدهد. قابل ذکر است که بادام، زردآلو، شفتالو، آلو و انگور از جمله میوه‌جاتی است که وقت‌تر گل می‌کنند و خطر خنک بهاری بادام نسبت به تمامی میوه‌جات زیادتر است.
میوه‌جات: روش‌های متعدد برای کنترل سرمازده‌گی درختان وجود دارد ولی در این‌جا از چند روش مهم یادآوری می‌کنم.
روش‌های علمی
1. از همه اول‌تر باید از نباتاتی استفاده شود که طور طبیعی دارای مقاومت بلند در برابر سرمازده‌گی باشند.
2. استفاده از مواد کیمیایی بنام اتفون Ethephon. این ماده کیمیایی می‌تواند زمان گل‌دهی درختان را دو هفته به تأخیر بیندازد. این مواد کیمیایی به شکل محلول‌پاشی به مقدار ۳۰۰ تا ۴۰۰ ملی گرام در یک لیتر انداخته می‌شود و بالای درختان به شکل محلول دو هفته قبل از گل‌دهی استفاده شود.
3. استفاده از مواد کیمیایی جیبرلین خصوصاً جبرلیک اسید(GA3) می‌تواند زمان گل‌دهی درختان، مخصوصاً درختان زردآلو را یک تا سه هفته به تاخیر بیندازد.
4. استفاده از موادی به نام کراپ‌اید(Crop Aid). این مواد که شامل ۶۰ نوع ماده غذایی، امینواسیدها، پروتین‌های ضد یخ و باکتریاهای خاص است، می‌تواند من‌حیث ماده‌ای برای پیش‌گیری از آسیب‌ها و خسارات ناشی از سرمازده‌گی و یخ‌بندان مخصوصاً در باغ‌ها استفاده کرد. این مواد می‌تواند درجه حرارت انجماد درختان و نباتات دیگر را هفت تا هشت سانتی‌گراد کاهش دهد. این مواد را می‌توان به شکل محلول بالای نبات پاشید. این مواد را می‌توان بالای تمام نباتاتی که از نگاه اهمیت اقتصادی بالایی برخوردار اند، استفاده کرد. شایان ذکر است وقتی که این مواد توسط نبات جذب شد به نبات توانایی می‌بخشد که پروتین ضد یخ را به صورت طبیعی تولید کند. برای به دست آوردن نتایج دلخواه، این مواد را باید دو روز قبل از سرما استفاده کرد. ۵۰۰ ملی لیتر این مواد را در ۱۰۰ لیتر آب حل کنید و بالای درختان به شکل محلول استفاده کنید. بهتر خواهد بود که یک بار در وقت تیرماه هنگامی که درختان برگ‌ها را به شکل کامل بریزد، از این ماده استفاده شود.
روش‌های ساده ولی خیلی مفید
1. یک روش بسیار آسان روش استفاده از دود است. این روش از دیدگاه محیط زیست شاید یک روش مناسب نباشد، ولی با در نظر داشت اهمیت اقتصادی نباتات، می‌تواند در نظر گرفته شود. دود درجه حرارت در داخل باغ را بلند می‌برد و سبب جلوگیری از سرمازده‌گی می‌شود.
2. ایجاد دیوار در احاطه باغ. ایجاد هم‌چو دیوارها باعث بالارفتن درجه حرارت داخل باغ می‌شود و هم‌چنان از وزش بادهای تند که منجر به کاهش درجه حرارت داخل باغ می‌گردد جلوگیری می‌کند.
غله‌جات: تاثیر هوای سرد بهاری شاید باعث تشویق گل در انواع گندم‌های زمستانی گردد که حاصلات آن بالا می‌رود، ولی نمو و پخته‌شدن گندم را شاید کمی به تعویق بیندازد.