نوروز، سمنک، هفت‌سین: محصولات زراعتی، رنگینی سفره‌های بهاری
هفته‌نامه‌ی دهقان / حشمت‌الله حبیبی
وزارت زراعت، آبیاری و مالداری همه‌ساله در فرجام سال را با کمپین نهال‌شانی و آغاز سال جدید را به جشن بزرگ دهقان و نمایشگاه بزرگ تولید زراعتی در بادام باغ کابل برگزاری می‌کند، این نمایشگاه با هیاهوی زیاد و پرشکوه تجلیل می‌شود در این مکان انواع محصولات زراعتی به نمایش گذاشته می‌شود و مردم با شور اشتیاق و با انگیزه محصولات وطنی و بازاریابی اشتراک می‌کنند، جشن روز دهقان نه تنها در کابل بلکه در سراسر کشور در ولایات نیز راه اندازی شده و تجلیل می‌شود.
بهار سال جدید، نفس بخشیدن بر پیکر طبیعت است، نوروز همه‌ساله به شیوه‌های گوناگون در ولایات مختلف تجلیل می‌شود عده‌ای با غرس نهال، بعضی‌ها با شادی میله به تپه‌زارها ولی بسیاری از خانواده ها این روز را به آماده‌سازی هفت‌میوه، پختن سمنک، برگزاری مسابقات و بازی و سرگرمی جشن می‌گیرند، دامنه گسترده‌گی، این جشن و مراسم در افغانستان بویژه مزارشریف با هفت میوه یا همان هفت سین ایرانی، پختن سمنک در سه روز نوروز، سیزده بدر، میله گل سرخ و نام‌های دیگر ادامه می‌یابد. نوروز که با خود شور و نشاط و تازه‌گی به همراه می‌آورد، جایگاه ویژه‌ای دارد که یکی از میزبانان این جشن، کشورمان است، مردم افغانستان بر این باور هستند که مزارشریف زادگاه نوروز و مقر سلطنت جمشید یا یما پادشاه پیشدادی بوده است که آن را مؤسس و بنیانگذار نوروز می‌پندارند و به همین دلیل برگزاری این جشن در مزارشریف اهمیت ویژه‌ای دارد.
هفت‌میوه (بشقابی حاوی هفت‌میوه) در افغانستان مردم به جای هفت سین که در ایران رایج است، جشن هفت میوه برگزار می‌کنند. هفت میوه مانند یک سالاد میوه از ترکیب هفت میوه خشک شده تهیه می‌شود و در شربتی از عصاره خود میوه‌ها شیرین می‌شود. هفت‌میوه خشک شده (کشمش، چهارمغز، بادام، پسته، زردآلو، فندق و سنجد یا هم انواع میوه های خشک دیگر) که همه این میوه‌جات خشک پس از پاک‌سازی در داخل یک ظرف با مقدار آب لازم انداخته می‌شود و برای مدت معینی (معمولا ۲ تا ۳ روز) آن را در مکانی ملایم می‌گذارند، سپس از کامل نمودن آن را بروی سفره نوروزی گذاشته و میل می‌کنند. هفت‌میوه بیش‌تر با هفت‌سین، سبزی‌پلو و سمنو همراه است، انواع این میوه‌ها در کشورمان به صورت فراوان یافت می‌شود و به همین دلیل وارد سنت نوروزی و اهمیت دادن به کشاورزی و باغداری نیز شده است.
غذا های مخصوص نوروز، از سمنک تا نوروزی؛ سمنک در جوش، ما کفچه زنیم؛ دیگران در خواب، ما دفچه زنیم! سمنک (همان سمنو)؛ یک نوع غذای شیرین است که از جوانه گندم درست می‌شود و معمولاً در شب نوروز یا در اول روز سال نو، یا چند روز قبل پخته می‌شود، خانم‌ها مهمانی یا مراسم خاصی برای آن در طول شب برگزار می‌کنند به این صورت که از اوایل شب تا سپیده‌دم مشغول پخت آن می‌شوند و طی آن آواز مخصوصی(دف) یا هم موسیقی سر می‌دهند.
نوروزی هدیه برای نامزدان: هم‌چنین نوروز برای نو عروس‌ها و تازه دامادها در افغانستان لذتی دیگر دارد که جشن و شادی نوروزی را برای آن‌ها دو چندان می‌سازد، خانواده داماد در این روز با تهیه هدایا و لباس برای عروس، مادر عروس و برخی اعضای خانواده وی طبخ ماهی، جیلبی، کلچه و انواع مختلف میوه‌های خشک و تازه، روز نخست نوروز را به همراه خانواده به منزل عروس رفته و نوروز را باهم جشن می‌گیرند و در روزهای بعدی خانواده عروس با تهیه هدایا و شیرینی به منزل داماد رفته و دیدار تازه می‌کنند. اما در مزار شریف: بیا که بریم به مزار شهر سخی جان!، جهنده بالا در روز اول سال یعنی نوروز جشن گرفته می‌شود، جهنده بالا که با حضور مقامات ارشد دولتی و سایر اشتراک‌کننده‌گان برگزار می‌شود، یک جشن مخصوص مذهبی است و در مسجد مزار شریف که به اعتقاد اهل سنت مقبره حضرت علی در آن قرار دارد برگزار می‌شود. این بزرگ‌ترین گردهمایی و اشتراک بیش از ۲۰۰ هزار نفر در روز اول، از سراسر افغانستان در پارک مرکزی مزار شریف واقع در اطراف مسجد آبی به منظور برافراشته همان جهنده است و آن را جشن می‌گیرند، اسناد و مدارک تاریخی در افغانستان نشان می‌دهد که مراسم جهنده‌بالا به زمان شیبانیان می‌رسد.
در ولایت هرات: نوروز را در هرات به ویژه زنان، آن را به طور خاص جشن می‌گیرند، زنان هرات به شکل گروهی و چندین خانواده باهم به دامنه‌های کوه می‌روند و سبزه لگد می‌کنند، مردم باور دارند که پا گذاشتن بر سبزه نشانه خجسته‌گی است و شکستن تخم مرغ (تخم جنگی) برای نو جوانان، دید و بازدید و لباس نو پوشیدن هم در این روزها صورت می‌گیرد، در گذشته‌ها، باغ ویژه‌ای به نام «باغ زنانه» در هرات وجود داشت که زنان در آن تجمع می‌کردند. کمپیرک در ولایات دایکندی و بامیان: کمپیرک پیرمردی با محاسن است که لباس‌های رنگی به تن، کلاه بلندی بر سر و تسبیحی در دست دارد، کمپیرک نماد نیکی و احسان و قدرت طبیعت است که قدرت زمستان را تسلیم بهار می‌کند. او و همراهانش از روستاها عبور می‌کنند و صدقه‌ها و کمک‌های خیریه را بین مردم تقسیم کرده و اشعاری را با صدای رسا و موزون سر می‌دهند. این سنت در مرکز ولایت‌ها به خصوص بامیان و دایکندی مشاهده اجرا می‌شود.
در ولایت شمال کشور مسابقات بزکشی، اسب‌دوانی، نشان‌زنی با سلاح‌های قدیمی که با باروت دست‌ساز مردم محل کار می‌کند، سنگیرک، تخم‌جنگی رفتن به دامنه کوه‌ها و تپه‌ها از این روز پیش‌واز می‌شود، مردم پروان و کاپیسا، این روز با رفتن به تپه زارها مخصوصاً گلغندی، ریگ‌روان و صیاد و سایر مکان‌های تفریحی رفته و به شکل‌های گوناگون جشن می‌گیرند، جشنواره گل ارغوان از اهمیت خاصی در ولایت پروان برخوردار است. نوروز به عنوان کهن‌ترین و مهم‌ترین جشن تاریخی و مشترک در کشورهای مختلف و قدامت تاریخی و طرف‌داران زیادی بین مردم افغانستان دارد. از این روز در افغانستان، ایران، تاجیکستان، اوزبیکستان، و سایر کشورهای آسیای میانه به گونه‌های مختلف تجلیل می‌شود.
