بادغیس و سمنگان، بزر‌گ‌ترین تولیدکننده‌گان پسته ناب وطن

هفته‌نامه‌ی دهقان/ محمدتمیم صدیقی

بر اساس معلومات، پسته افغانستان از لحاظ کیفیت مرغوب‌ترین، خوش‌مزهترین پسته در سطح جهان به شمار می‌رود که صد در صد ارگانیک، طبیعی و فاقد هر گونه ماده‌ی سمی است.

پسته که نام علمی آن «Pistaciavera» است. در افغانستان، سوریه، ترکیه، ایران و ترکمنستان رشد می‌کند.

پسته افغانستان به شکل بته و جنگلی می‌روید، این درخت، پس از ۱۰ سال حاصل می‌دهد. اگر پندک پیوند شود، پس از هفت سال حاصل می‌دهد. پسته‌های باغی که پایه‌ی مادری (کُنده) افغانی شاخه‌وبرگ میوه ایرانی باشد، بعد از پنج سال حاصل می‌دهد و دارای کیفیت عالی است. در ۳۰ ساله‌گی درخت پسته به اوج تولید می‌رسد. جهان تقریباً ۱۱ نوع پسته دارد. در افغانستان سه نوع آن زیاد مشهور است. درختان پسته دارای قد کوتاه‌اند که ارتفاع‌شان در حدود پنج متر می‌باشد. پسته از سه تا ۷۰ کیلو گرام در سال‌هایی که آب‌وهوا مناسب باشد حاصل می‌دهد. درخت پسته دو پایه‌ای، یعنی دارای جنس‌های مذکر و مونث است. هر نوع درخت آن به طور جداگانه قرار دارد. برگ درخت پسته از هشت تا پنج برگچه تشکیل شده است بنا بر آن درخت پسته دارای برگ‌های مرکب می‌باشد.

جنگل‌های پسته از شمال‌شرق افغانستان بدخشان شروع شده تا غرب هرات ادامه دارد. ولایت‌های بدخشان، تخار، کندز، بلخ، سمنگان، جوزجان، سرپل، غور، بادغیس و هرات را در بر می‌گیرد. پسته افغانستان معمولاً صد درصد طبیعی بوده، در تپه و دامنه‌های کوه بابا تیربند ترکستان کوه‌های البرز می‌روید که می‌توان گفت که افغانستان یکی از مناطق تولید پسته طبیعی است. جنگل‌های پسته در ارتفاعات ۶۰۰ تا یک هزار متر از سطح خشکه‌ی بالای تپه‌های خاکی که بارنده‌گی سالانه این مناطق از ۳۰۰ الی ۶۰۰ میلی لیتر بیش‌تر است، رشد می‌کند. برای بهتر شدن دانه پسته رسیدن آب به باغ‌های پسته در ماه‌های جوزا تا اخیر اسد ضروری است. پسته به آبیاری زیاد ضرورت ندارد.

تحقیقات نشان داده است که پسته در ولایت‌های قندهار، فراه، نیمروز، زابل، هلمند، غزنی و کابل نیز می‌تواند رشد کند.

از نظر کمیت و کیفیت، پسته‌ی بادغیس و سمنگان بهتر از دیگر ولایت‌ها است. به همین سبب دو ولایت مهم تولیدکننده‌ی پسته را به معرفی می‌گیریم.

بادغیس:

بادغیس از جمله ولایت کوهستانی می باشد با داشتن جنگل‌های فراوان و اقلیم مناسب، بیش‌ترین پسته افغانستان را تولید می‌کند که در کمیت و کیفیت ناب و محبوب است. بزرگ‌ترین جنگل‌های پسته را دارا است. به همین دلیل نسبت به سایر ولایت‌ها، جایگاه اول را از آن خود کرده است. به همین ترتیب ولایت‌های سمنگان، بغلان، سرپل و هرات در رده‌های بعدی قرار دارند.

عبدالتواب تایب، رییس زراعت ولایت بادغیس می‌گوید: «ولایت بادغیس ۲۷ تا ۳۰ هزار هکتار پسته‌زار طبیعی دارد و خوشبختانه وزارت زراعت، آبیاری و مالداری به کمک پروژه‌ی ملی باغداری و مالداری پنج هزار جریب باغ پسته را در ۱۰ سال اخیر نیز ایجاد کرده است.»

هم‌چنین یاد آور باید شد که پنج دهه قبل، ولایت بادغیس اضافه‌تر از ۹۰ هزار هکتار جنگل طبیعی پسته داشت، اما به دلیل جنگ‌ها و نابسامانی‌های اخیر، جنگل‌های پسته، صدمه‌ی زیاد دیدند.

آقای تایب افزود که امسال تخمین شده که اضافه‌تر از ۳۶ هزار تن پسته‌ی تر ( ۱۸ هزار تن پسته خشک) از این ولایت حاصل‌برداری شود که دو چند افزایش را نسبت به سال پار در این ولایت نشان می‌دهد. در ولسوالی‌های آب‌کمری، مقر، قادس، بالامرغاب، جوند، قلعه نو در کنار پسته‌زارهای طبیعی، باغ‌های پسته نیز ایجاد گردیده است.

رییس زراعت بادغیس گفت که پسته از لحاظ شکل دو نوع است. پسته خندان است که بازار ملی دارد و پسته غیر خندان (مغز پسته) است.

پسته خندان در بازار‌های کابل هر کیلو ۸۰۰ الی یک‌هزار افغانی به فروش می‌رسد. پسته کوری یا شورک (مغز پسته) مصرف داخلی ندارد، بل اقلام صادراتی کشور است که سال پار فی کیلو مغز پسته در بازار‌های دو هزار و ۵۰۰ الی سه هزار افغانی به فروش می‌رسید.